Chia thừa kế đất nông nghiệp: Điều kiện, thủ tục, chi phí ra sao?

Chia thừa kế đất nông nghiệp được thực hiện như thế nào? Điều kiện, mẫu thừa kế, chi phí nhận thừa kế đất nông nghiệp như thế nào? Có những hình thức chia thừa kế đất nông nghiệp nào hiện nay theo quy định pháp luật? HieuLuat sẽ giải đáp toàn bộ vướng mắc về vấn đề thừa kế này trong bài viết dưới đây.

Câu hỏi: Chào Luật sư, gia đình tôi đang thực hiện việc nhận thừa kế đất nông nghiệp từ bố mẹ để lại.

Bố tôi mất năm 2005, mẹ tôi mất năm 2010. Đất nông nghiệp bố mẹ tôi để lại cho anh em gồm đất trồng cây hàng năm khoảng 300m2, đất trồng cây lâu năm khoảng 2ha, đất nuôi trồng thủy sản là 4000m2.

Do anh em chúng tôi đều đi làm ăn nơi khác, chỉ còn anh cả là người sống cùng bố mẹ nên anh cả đang là người quản lý toàn bộ di sản mà bố mẹ tôi để lại.

Chúng tôi cũng muốn tài sản được phân chia hoặc thống nhất nên cũng muốn xử lý vấn đề chia tài sản này nhanh chóng.

Gia đình tôi có 4 anh chị em, 3 nam, 1 nữ. Trong đó, anh thứ 2 nhà tôi đã sang Úc học tập, làm việc, định cư bên đó khoảng 10 năm nay.

Để việc chia thừa kế của gia đình được thực hiện nhanh chóng, thuận lợi và tiết kiệm công sức, tôi muốn Luật sư có thể giải đáp cho tôi những vướng mắc sau đây:

Một là, điều kiện để được nhận thừa kế đất nông nghiệp là gì?

Tôi có nghe nói nếu như không trực tiếp sử dụng đất nông nghiệp thì không được nhận thừa kế loại đất này, thông tin này có chính xác không Luật sư?

Hai là, anh trai thứ 2 của tôi có mong muốn từ chối nhận phần di sản mà mình được hưởng thì cần phải làm thủ tục gì? Việc chia thừa kế lúc ấy có khác biệt gì không Luật sư?

Ba là, xin Luật sư cung cấp cho tôi mẫu văn bản chia thừa kế hiện nay để gia đình tôi tham khảo thực hiện.

Bốn là, khi nhận thừa kế đất nông nghiệp ba mẹ tôi để lại, chúng tôi phải chịu những khoản chi phí nào?

Chào bạn, chúng tôi xin giải đáp vướng mắc về vấn đề chia thừa kế đất nông nghiệp mà bạn đang quan tâm và có vướng mắc như sau:

1. Điều kiện nhận thừa kế đất nông nghiệp là gì?

Nhận thừa kế đất đai theo quy định pháp luật hiện hành là việc thừa kế theo quy định của pháp luật dân sự và pháp luật đất đai.

Cụ thể, căn cứ quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, Luật Đất đai 2013 và các văn bản khác có liên quan, điều kiện để nhận thừa kế đất nông nghiệp của con từ bố mẹ gồm:

• Thuộc trường hợp được nhận thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc;

• Di chúc phải có hiệu lực pháp luật tại thời điểm chia thừa kế nếu bố mẹ bạn để lại di chúc trước khi mất;

• Tại thời điểm nhận thừa kế, đất đã được cấp sổ đỏ hoặc đủ điều kiện cấp sổ đỏ theo quy định pháp luật;

• Không thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản thừa kế hoặc bị truất quyền hưởng di sản;

• Tài sản là đất đai phải còn tồn tại tại thời điểm chia thừa kế (tức chưa bị thu hồi hoặc thuộc các trường hợp khác dẫn đến tài sản không còn tồn tại);

• Quyền sử dụng đất không bị tranh chấp, không bị kê biên để đảm bảo thi hành án;

• Tại thời điểm chia thừa kế, đất phải còn thời hạn sử dụng;

• Không thuộc trường hợp đã có thông báo thu hồi đất hoặc quyết định thu hồi đất theo quy định tại thời điểm chia thừa kế;

Lưu ý:

• Người được nhận di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật đều có quyền từ chối nhận phần di sản mà mình được hưởng, trừ trường hợp việc từ chối nhận di sản thừa kế nhằm trốn tránh nghĩa vụ;

• Việc từ chối nhận di sản thừa kế là quyền sử dụng đất phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật;

• Văn bản từ chối nhận di sản phải được gửi tới những người được hưởng di sản thừa kế trước thời điểm phân chia di sản;

• Pháp luật đất đai, pháp luật dân sự hiện hành không hạn chế quyền nhận di sản thừa kế là đất nông nghiệp của những người không trực tiếp sản xuất nông nghiệp. Nói cách khác, chỉ cần đáp ứng các điều kiện nhận thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật như là người thuộc hàng thừa kế, người được hưởng di sản theo di chúc… thì đều được hưởng di sản;

Kết luận: Để chia thừa kế đất nông nghiệp là di sản bố mẹ để lại thì người nhận thừa kế, tài sản,... phải thỏa mãn các điều kiện luật định như chúng tôi đã nêu trên.

Người anh thứ 2 của bạn có mong muốn từ chối nhận phần di sản mà mình được hưởng từ bố mẹ thì phải lập văn bản từ chối nhận di sản. Văn bản này được lập, chứng nhận tại cơ quan đại diện Nhà nước của Việt Nam tại Úc (ví dụ Đại sứ quán hoặc lãnh sự quán…).

2. Quyền thừa kế đất nông nghiệp không có di chúc ra sao?

Quyền thừa kế đất nông nghiệp khi không có di chúc/chia thừa kế đất nông nghiệp không có di chúc là việc chia, nhận thừa kế theo quy định của pháp luật đất đai, pháp luật dân sự.

Căn cứ Điều 651, Điều 621, Điều 613, Bộ luật Dân sự 2015, quyền thừa kế đất nông nghiệp theo pháp luật được thực hiện theo những nguyên tắc sau đây:

• Người được hưởng di sản thừa kế là người được pháp luật liệt kê thuộc hàng thừa kế của người có di sản;

  • Theo đó, có 3 hàng thừa kế, hàng thừa kế sau chỉ được quyền nhận di sản thừa kế nếu hàng thừa kế trước không còn ai/hoặc đều đã từ chối nhận di sản/hoặc đều bị truất quyền hưởng di sản/hoặc đều thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản:

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

…

• Những người ở cùng một hàng thừa kế thì được nhận phần di sản bằng nhau;

• Những người ở cùng một hàng thừa kế có quyền tặng cho nhau phần di sản mà mình được hưởng;

• Những người được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật đã phải thành thai và còn sống tại thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản thừa kế chết);

• Nếu phát sinh trường hợp thừa kế thế vị thì việc người được nhận thừa kế thế vị được quyền hưởng di sản mà cha mẹ hoặc ông bà của họ được hưởng;

• Quyền được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật chỉ phát sinh nếu như người để lại di sản không có di chúc hoặc phần di chúc đã lập không có hiệu lực;

• Những người từ chối nhận di sản thừa kế là đất nông nghiệp phải có văn bản từ chối nhận di sản, văn bản này phải được công chứng/hoặc chứng thực theo quy định;

• Những người có quyền hưởng di sản thừa kế là đất nông nghiệp nếu như tài sản là quyền sử dụng đất phải thỏa mãn điều kiện để là di sản thừa kế như chúng tôi đã trình bày ở phần 1 phía trên;

Kết luận: Chia thừa kế đất nông nghiệp theo pháp luật là việc chia thừa kế theo hàng thừa kế.

Những người thuộc hàng thừa kế của người để lại di sản chỉ được quyền hưởng di sản thừa kế nếu thỏa mãn các điều kiện như không thuộc trường hợp bị truất quyền hưởng di sản,...

Những người được quyền hưởng di sản thừa kế cũng được quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối của họ nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ.

3. Thủ tục chia thừa kế đất nông nghiệp như thế nào?

Chia thừa kế đất nông nghiệp do bố mẹ để lại được thực hiện theo trình tự ra sao? Được thực hiện ở đâu? Có gì khác biệt nếu có người ở nước ngoài? Những vướng mắc này sẽ được chúng tôi giải đáp chi tiết dưới đây.

3.1 Chia thừa kế đất nông nghiệp khi có người ở nước ngoài thế nào?

Như chúng tôi đã trình bày, di sản là đất nông nghiệp do bố mẹ bạn để lại có thể được chia theo pháp luật hoặc theo di chúc.

Do thông tin bạn cung cấp cho chúng tôi chưa đầy đủ nên thực tế có thể phát sinh 2 tình huống sau đây.

Như vậy, chia thừa kế đất nông nghiệp theo di chúc hoặc theo pháp luật được thực hiện theo trình tự các bước như chúng tôi đã nêu ở trên.

3.2  Mẫu thừa kế đất nông nghiệp theo pháp luật thế nào?

Mẫu thừa kế đất nông nghiệp hay chính là mẫu văn bản phân chia thừa kế đất nông nghiệp là văn bản được lập khi phân chia di sản thừa kế.

Thông thường, mẫu văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế được lập theo mẫu của văn phòng công chứng/phòng công chứng hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực.

Pháp luật hiện hành chưa ban hành mẫu văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế. Chúng tôi xin gửi tới bạn đọc mẫu văn bản thỏa thuận chia di sản thừa kế đất nông nghiệp được sử dụng nhiều như dưới đây:

Kết luận: Mẫu văn bản thỏa thuận phân chia thừa kế đất nông nghiệp bố mẹ để lại bạn có thể tham khảo theo mẫu mà chúng tôi đăng tải ở trên.

Trong trường hợp bạn đề nghị công chứng viên hoặc người có thẩm quyền tiếp nhận, xử lý, chứng thực văn bản thỏa thuận phân chia di sản thì có thể tham khảo, sử dụng mẫu của các đơn vị này.

4. Chi phí nhận thừa kế đất nông nghiệp là bao nhiêu?

Khi chia thừa kế đất nông nghiệp do bố mẹ để lại, những người nhận thừa kế sẽ phải chịu các khoản chi phí cơ bản sau đây:

Như vậy, chi phí chia thừa kế đất nông nghiệp/sang tên sổ đỏ đất nông nghiệp là di sản thừa kế bố mẹ để lại bao gồm các khoản chi phí như chúng tôi đã nêu ở trên.

Trên đây là giải đáp thắc mắc về chia thừa kế đất nông nghiệp, nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ  19006192 để được hỗ trợ.