Xử lý thế nào khi di chúc bị thất lạc hư hại? Di chúc bị mất hiệu lực khi nào?

Di chúc là sự thể hiện ý chí, nguyện vọng của cá nhân. Nếu di chúc bị thất lạc hoặc hư hại thì pháp luật quy định phải xử lý thế nào? Khi nào di chúc bị mất hiệu lực?

Di chúc bị thất lạc, hư hại thì xử lý như thế nào?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi cho HieuLuat. Dựa theo quy định pháp luật hiện hành, chúng tôi giải đáp như sau:

Căn cứ khoản 1 Điều 642 Bộ luật Dân sự 2015:

Điều 642. Di chúc bị thất lạc, hư hại

1. Kể từ thời điểm mở thừa kế, nếu bản di chúc bị thất lạc hoặc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc thì coi như không có di chúc và áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật.

…

Theo đó, pháp luật quy định sẽ coi như không có di chúc, nếu:

- Di chúc bị thất lạc;

- Hoặc hư hại đến mức không thể hiện được ý chí của người để lại di chúc và không có chứng cứ chứng minh nguyện vọng, ý chí của người lập di chúc.

Lúc này, việc chia di sản thừa kế sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật.

Vậy nên, pháp luật cho phép gia đình bạn coi như không có di chúc và chia di sản thừa kế của bố bạn theo quy định pháp luật, nếu:

- Di chúc của bố bạn bị thất lạc;

- Hoặc tìm lại được nhưng di chúc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí, nguyện vọng của bố bạn, đồng thời, gia đình bạn không có chứng cứ nào thể hiện chính xác ý chí, nguyện vọng của bố bạn trước khi mất.

Khi mức độ hư hại của di chúc là không lớn, vẫn thể hiện được ý chí, nguyện vọng của bố bạn thì di chúc đó vẫn có thể được sử dụng để chia tài sản thừa kế.

Di chúc thất lạc tìm lại được xử lý như thế nào?

Dựa trên thông tin bạn cung cấp, việc chưa tìm thấy di chúc của bà bạn có thể phát sinh các trường hợp sau đây:

Khi chưa chia di sản mà tìm lại được di chúc:

Căn cứ khoản 2 Điều 642 Bộ luật Dân sự 2015

2. Trường hợp di sản chưa chia mà tìm thấy di chúc thì di sản được chia theo di chúc.

Theo đó, khi gia đình bạn chưa thực hiện phân chia di sản của bà bạn mà tìm lại được di chúc thì việc phân chia di sản được thực hiện theo di chúc. Điều này có nghĩa là, gia đình bạn sẽ không được tự phân chia di sản trong trường hợp này.

Khi đã phân chia di sản mà tìm thấy di chúc:

Căn cứ khoản 3 Điều 642 Bộ luật Dân sự 2015:

3. Trong thời hiệu yêu cầu chia di sản, trường hợp di sản đã chia mà tìm thấy di chúc thì phải chia lại theo di chúc nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu.

Như vậy, trong thời hạn yêu cầu phân chia di sản, khi gia đình bạn đã thực hiện phân chia di sản thừa kế mà tìm lại được di chúc của bà thì thực hiện như sau:

- Phân chia lại theo di chúc nếu người được hưởng thừa kế của bà bạn có yêu cầu;

- Không phân chia lại nếu những người được hưởng thừa kế của bà bạn không yêu cầu.

Lưu ý: Thời hạn yêu cầu phân chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản. Thời hạn này được tính từ thời điểm mở thừa kế (thời điểm bà bạn mất) đến thời điểm người được hưởng thừa kế yêu cầu phân chia di sản.

Và di chúc phải là hợp pháp theo quy định tại điều 630 của Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:

- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

- Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;

- Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện pháp luật về nội dung, hình thức của di chúc. Và người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt, không chịu sự lừa dối, đe dọa, cưỡng ép từ bất kỳ ai;

- Nếu là di chúc miệng thì phải đảm bảo thêm: Người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng. Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ;

Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Kết luận: Gia đình bạn có thể thực hiện tự chia di sản thừa kế của bà bạn nếu lúc phân chia không tìm thấy di chúc. Khi tìm lại được di chúc mà tài sản chưa phân chia thì tài sản được chia theo di chúc; Tài sản đã phân chia thì có thể chia theo di chúc nếu có yêu cầu của người hưởng thừa kế, nhưng phải trong thời hạn yêu cầu phân chia di sản theo quy định pháp luật.

Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp nào?

Chào bạn, HIeu Luat xin giải đáp câu hỏi của bạn dựa trên quy định pháp luật hiện hành như sau:

Căn cứ khoản 2, khoản 3 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015:

Điều 643. Hiệu lực của di chúc

…

2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
...

Từ căn cứ trên, có thể nhận thấy:

Di chúc mất hiệu lực toàn bộ là bản di chúc hợp pháp nhưng:

- Toàn bộ những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc;

- Toàn bộ cơ quan, cá nhân, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế từ di chúc không còn tồn tại hoặc đã chết trước/chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

- Tài sản để lại theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế. Ví dụ: Tài sản bị thất lạc, bị thu hồi bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền,...trước thời điểm mở thừa kế.

Di chúc mất hiệu lực một phần là di chúc hợp pháp nhưng:

- Một trong số những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc.

- Một trong những cơ quan, cá nhân, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế từ di chúc không còn tồn tại hoặc đã chết trước/chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

- Một trong số các tài sản để lại theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế. Ví dụ: Tài sản bị thất lạc, bị thu hồi bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền,...trước thời điểm mở thừa kế.

- Di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

Lưu ý: Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Xem thêm: Hướng dẫn cách lập di chúc hợp pháp

Kết luận: Việc di chúc không có hiệu lực toàn bộ áp dụng khi không còn đối tượng để hưởng hoặc không có tài sản để chia cho người hưởng tại thời điểm mở thừa kế. Trường hợp chỉ một phần của di chúc bị mất hiệu lực do không hợp pháp hoặc một số đối tượng hưởng thừa kế, một số tài sản trong di chúc không còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế thì phần còn lại của di chúc vẫn có hiệu lực.

Trên đây là giải đáp thắc mắc về di chúc bị thất lạc hư hại, nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ  19006192 để được hỗ trợ.

>> Di chúc viết tay không người làm chứng có giá trị không?

>> Người không biết chữ lập di chúc bằng cách nào?