Di chúc miệng hay di chúc nói chung là sự thể hiện ý chí, mong muốn của cá nhân về việc phân chia tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Tuy nhiên, di chúc phải đảm bảo quy định pháp luật mới được áp dụng. 04 điều kiện để di chúc miệng hợp pháp gồm có:
Di chúc miệng là gì?
Căn cứ Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì Di chúc chính là sự thể hiện ý chí/nguyện vọng của cá nhân về việc chuyển tài sản của mình cho một hoặc nhiểu người khác sau khi mình chết. Cùng với quy định tại các Điều 627, 629 Bộ luật này thì có thể hiểu về di chúc miệng như sau:
Di chúc miệng là một trong những hình thức di chúc do cá nhân lập trong tình trạng tính mạng bị đe dọa, không thể lập được di chúc bằng văn bản, nhằm mục đích thể hiện ý chí, mong muốn chuyển tài sản của mình sau khi chết cho cá nhân khác. Sau thời gian 03 (ba) tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc miệng còn sống và minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng đã lập mặc nhiên bị hủy bỏ.
4 điều kiện để di chúc miệng hợp pháp
Di chúc miệng hợp pháp phải đảm bảo đáp ứng các điều kiện theo quy định của Bộ luật dân sự như sau:
* Thứ nhất, thời điểm lập di chúc miệng
Tuy được công nhận là một trong những hình thức của di chúc, nhưng không phải lúc nào cá nhân cũng được lập di chúc miệng. Theo Điều 629 BLDS thì cá nhân có thể lập di chúc miệng trong tình huống tính mạng của mình đang bị đe dọa, cái chết cận kề mà không có điều kiện/khả năng để lập di chúc bằng văn bản được.
Cần lưu ý rằng, sau thời điểm lập di chúc miệng 03 tháng mà người di chúc miệng không mất (vẫn còn sống), họ tỉnh táo, minh mẫn, sáng suốt thì mặc nhiên hủy bỏ di chúc đã lập.
* Thứ hai, điều kiện đối với người di chúc miệng
Tuy ở trong hoàn cảnh rất đặc biệt, sự sống của mình đang bị đe dọa nhưng người di chúc miệng vẫn phải đảm bảo: Tinh thần minh mẫn, sáng suốt tại thời điểm di chúc miệng; không bị ai lừa dối, ép buộc hay đe dọa lập di chúc.
* Thứ ba, điều kiện về việc làm chứng lập di chúc miệng
Theo khoản 5 Điều 630 BLDS, một trong những yêu cầu riêng biệt đối với di chúc miệng là điều kiện về việc làm chứng như sau:
- Số lượng: ít nhất 02 người làm chứng, và không phải là những người được liệt kê dưới đây:
Người thừa kế theo di chúc miệng hoặc là người thừa kế theo pháp luật của người lập di chúc miệng.
Người có quyền, có nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung của di chúc miệng được lập.
Người chưa thành niên (chưa đủ 18 tuổi), người đã mất năng lực hành vi dân sự theo quy định BLDS, người có khó khăn trong nhận thức, khó khăn trong làm chủ hành vi.
- Người làm chứng ghi chép lại nội dung di chúc và cùng ký tên/điểm chỉ ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình.
- Làm thủ tục xác nhận chữ ký/điểm chỉ của người làm chứng trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày người để lại di chúc thể hiện ý chí cuối cùng của mình tại văn phòng công chứng/cơ quan có thẩm quyền chứng thực.
* Thứ tư, điều kiện về nội dung của di chúc miệng
Di chúc miệng cũng phải đảm bảo có các nội dung chủ yếu sau: thời gian lập di chúc (ngày, tháng, năm), thông tin người lập di chúc (họ tên, nơi cư trú), thông tin của những người được nhận di sản thừa kế (họ tên), thông tin về các di sản thừa kế cũng như nơi có những di sản đó.
Trên đây là những điều kiện để di chúc miệng hợp pháp, được thực thi, áp dụng mà pháp luật dân sự đã quy định. Người lập di chúc hay người làm chứng trong trường hợp di chúc miệng phải nắm rõ các quy định nêu trên để đảm bảo các quyền, lợi ích của mình khi lập di chúc.
Di chúc miệng bị hủy bỏ trong trường hợp nào?
Khi di chúc miệng đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp luật quy định thì được coi là hợp pháp, tuy nhiên nó vẫn có thể hủy bỏ nếu thuộc vào trường hợp nêu tại khoản 2 Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015: Người đã di chúc miệng sau thời gian 03 tháng kể từ thời điểm di chúc còn sống, tỉnh táo, sáng suốt, minh mẫn thì di chúc đã lập sẽ mặc nhiên bị hủy bỏ.
Khi đã bị hủy bỏ, những nội dung trong di chúc miệng sẽ không có giá trị áp dụng với những người được nhận di sản. Lúc này, người muốn để lại di sản có thể tiến hành lập di chúc bằng văn bản để thể hiện ý chí, nguyện vọng của mình về việc phân chia tài sản sau khi chết.
Bài viết trên đây đã cung cấp cho các bạn về “4 điều kiện để di chúc miệng hợp pháp”. Nếu còn vấn đề nào chưa rõ, cần được tư vấn thêm các bạn vui lòng liên hệ tổng đài: 1900.6199.
Tác giả: Lê Hà Vy 
Chủ đề:
