Có nên mua nhà hình thành trong tương lai trước khi kết hôn để làm tài sản riêng không? Nếu bị bố mẹ chồng yêu cầu chia tài sản này thì phải xử lý thế nào? Đây là những vấn đề phát sinh thường xuyên khi giải quyết ly hôn tại Tòa án. Vậy, cách xử lý những vấn đề này ra sao?
Vào trước ngày tôi đăng ký kết hôn, bố mẹ đẻ tôi có mua riêng cho tôi 01 căn chung cư (hợp đồng mua bán chỉ đứng tên mình tôi, hiện tại đang trong quá trình bàn giao căn hộ). Tôi có đề nghị bố mẹ đẻ của tôi đứng tên trên hợp đồng mua bán và các giấy tờ khác nhưng bố mẹ tôi trả lời rằng, căn nhà này là bố mẹ mua cho tôi nên các giấy tờ để cho tôi đứng tên, tránh các thủ tục hành chính rắc rối về sau nên đã để tôi đứng tên trên hợp đồng mua bán và các giấy tờ khác với chủ đầu tư.
Mẹ chồng tôi thấy căn chung cư chưa có sổ nên đã rất nhiều lần yêu cầu tôi phải để tên của chồng tôi cùng có trên sổ hồng, trong khi gia đình nhà chồng tôi không hề cho tôi khoản tiền nào để mua tài sản đó, toàn bộ số tiền để mua tài sản này là do bố mẹ tôi cho tôi (bố mẹ tôi cũng là người đóng tiền theo từng đợt cho chủ đầu tư). Do vậy, tôi nhất quyết không đồng ý việc cho chồng tôi cùng đứng tên trên sổ hồng.
Hiện tại, vợ chồng tôi không thể tiếp tục chung sống do có quá nhiều mâu thuẫn về quan điểm, lối sống nên quyết định ly hôn. Tôi muốn Luật sư tư vấn cho tôi, nếu khi tôi ra Tòa giải quyết ly hôn thì căn chung cư mà bố mẹ tôi đã tặng cho riêng tôi có phải phân chia không? Việc mua căn chung cư như vậy có hợp lý không thưa Luật sư? Tôi phải làm gì khi mẹ chồng tôi gây khó dễ, yêu cầu tôi phải chia căn nhà đó cho chồng của tôi, thưa Luật sư?
Chào bạn, chúng tôi giải đáp cho bạn vấn đề liên quan đến việc xử lý tài sản là căn chung cư trả góp được mua trước hôn nhân khi ly hôn mà bạn đang vướng mắc như sau:
Tài sản hình thành trong tương lai mua trước khi kết hôn là tài sản chung hay riêng?
Trước hết, việc mua nhà hình thành trong tương lai trước trước khi kết hôn là nhu cầu của từng người, phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của riêng họ. Để bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của bạn đối với tài sản mà bố mẹ mua riêng cho bạn trước khi đăng ký kết hôn thì phải xác định được tài sản này là chung hay riêng, từ đó, sẽ xác định được phần quyền của bạn.
Theo thông tin mà bạn cung cấp, chúng tôi hiểu rằng:
+ Hợp đồng mua bán căn hộ chung cư được ký kết với chủ đầu tư (bên có quyền bán căn hộ) mang tên của bạn;
+ Những lần thanh toán tiền cho chủ đầu tư (thanh toán theo từng đợt) đều do bố mẹ bạn tự chuyển tiền cho chủ đầu tư, số tiền này là của riêng bố mẹ bạn, không bao gồm tiền của nhà chồng bạn hay của bạn. Chúng tôi giả sử bố mẹ bạn đã có tài liệu, chứng cứ chứng minh cho việc chuyển tiền này (ví dụ hóa đơn, sao kê tài khoản ngân hàng hoặc các giấy tờ khác có giá trị pháp lý tương đương…);
+ Hiện tại, căn hộ chung cư đang trong giai đoạn bàn giao để thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận.
- Căn cứ khoản 1 Điều 43 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
Điều 43. Tài sản riêng của vợ, chồng
1. Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo quy định tại các điều 38, 39 và 40 của Luật này; tài sản phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng.
…
=> Từ thông tin bạn cung cấp và căn cứ pháp luật trên, suy ra, căn chung cư bạn đang đứng tên trên hợp đồng mua bán do bố mẹ đẻ bạn cho riêng bạn số tiền mua thông qua hình thức đóng nộp theo từng đợt cho chủ đầu tư, có chứng từ chứng minh thì căn chung cư này là tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân của bạn. Việc định đoạt tài sản riêng sẽ do bạn tự quyết định, không cần sự đồng ý của người khác theo quy định tại Điều 44 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Mặt khác, nếu bạn không thể chứng minh được đó là tài sản riêng của mình (nguồn gốc tiền mua nhà là bố mẹ cho) thì căn cứ khoản 3 Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
…
3. Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung.
…
=> Suy ra, tài sản là căn chung cư đang mua trả góp sẽ là tài sản chung của vợ chồng bạn, và vì vậy, việc định đoạt tài sản chung này là do sự thỏa thuận, thống nhất của hai vợ chồng bạn. Nếu ly hôn thì tài sản này được phân chia theo nguyên tắc chia đôi có tính đến công sức đóng góp của các bên theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Nên mua nhà hình thành trong tương lai trước khi kết hôn để làm tài sản riêng không?
+ Pháp luật không quy định việc bạn có nên mua hay không nên mua tài sản hình thành trong tương lai là căn chung cư trước khi kết hôn hay không. Pháp luật chỉ quy định hành lang pháp lý để bảo vệ quyền của bạn và bạn cũng phải tự mình tìm hiểu, vận dụng các quy định đó sao cho phù hợp với mong muốn của mình.
+ Đối với trường hợp của bạn, nếu có các tài liệu chứng minh nguồn gốc tiền mua căn chung cư thì vẫn có thể đòi lại quyền sở hữu tài sản của mình hợp pháp. Ngược lại, nếu không có giấy tờ đầy đủ để chứng minh thì rất khó để bảo vệ tối ưu quyền sở hữu của mình.
+ Nếu dự tính được như vậy thì phương án để bố mẹ bạn đứng tên trên sổ hồng rồi tặng cho riêng bạn là phương án hữu hiệu nhất, trực tiếp nhất để chứng minh tài sản này là của riêng bạn. Tuy nhiên, việc ký kết hợp đồng mua bán với chủ đầu tư và đã thực hiện thanh toán theo đợt, các chứng từ khác đã mang tên bạn nên rất khó để tiến hành theo cách này.
Như vậy, tài sản là căn chung cư hình thành trong tương lai là tài sản riêng của bạn nếu bạn có căn cứ, tài liệu, chứng cứ chứng minh nguồn gốc hình thành là do bố mẹ bạn cho riêng bạn tiền mua. Ngược lại, nếu bạn không thể chứng minh được mình được bố mẹ cho riêng tiền để mua căn chung cư này thì đây là tài sản chung của vợ chồng bạn.
Khi ly hôn, tài sản riêng sẽ không phải phân chia, còn tài sản chung được phân chia theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 và các văn bản pháp luật khác có liên quan.
Xử lý tranh chấp quyền sở hữu tài sản hình thành trong tương lai khi ly hôn ra sao?
Như chúng tôi đã phân tích ở trên việc mua nhà hình thành trong tương lai trước khi kết hôn có thể là tài sản chung hoặc riêng của bạn. Lúc này, dựa trên thông tin bạn cung cấp và căn cứ pháp luật có thể phát sinh 02 tình huống sau đây:
Tình huống 1: bạn có thể chứng minh được tài sản này là tài sản riêng (tài sản được bố mẹ tặng cho)
Cách chứng minh đơn giản, trực tiếp, nhanh chóng nhất là chứng minh nguồn gốc số tiền mua (số tiền trả cho chủ đầu tư theo từng đợt) là tiền của bố mẹ đẻ bạn và bố mẹ bạn cho riêng bạn số tiền mua căn chung cư này. Để chứng minh được thì bạn cần thu thập chứng cứ là các tài liệu, giấy tờ, biên lai, hóa đơn, chứng từ…để chứng minh số tiền đó.
Lúc này, quyền sở hữu căn chung cư là của riêng bạn, bạn không cần phải phân chia khi ly hôn. Khi chủ đầu tư thực hiện cấp sổ hồng cho căn chung cư mà bạn mua thì bạn cần cung cấp cho chủ đầu tư bản án của Tòa án có thẩm quyền (trong đó có nội dung về việc giải quyết tranh chấp tài sản của bạn khi ly hôn) để cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có thể ghi nhận chính xác quyền sở hữu của bạn.
Tình huống 2: bạn không thể chứng minh được tài sản này là tài sản riêng của bạn
Khi ly hôn, tài sản này sẽ được phân chia theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
Điều 59. Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn
1. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Tòa án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này.
Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thỏa thuận đó; nếu thỏa thuận không đầy đủ, rõ ràng thì áp dụng quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này để giải quyết.
2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:
a) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;
b) Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;
d) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.
3. Tài sản chung của vợ chồng được chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị; bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán cho bên kia phần chênh lệch.
…
Khi chia tài sản chung, Tòa án cũng sẽ dựa trên nguyên tắc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
=> Điều đó đồng nghĩa với việc trên bản án của Tòa án có thẩm quyền ghi nhận việc phân chia tài sản này của vợ chồng bạn theo thỏa thuận hoặc theo pháp luật (như nguyên tắc phân chia được chúng tôi ở trên).
Trường hợp bạn vẫn muốn nó là tài sản riêng của mình thì bạn có thể thỏa thuận mua lại phần quyền sở hữu của chồng bạn đối với căn hộ chung cư đó. Để đạt hiệu quả cao nhất thì thỏa thuận này bạn có thể lập thành văn bản có công chứng/chứng thực hoặc đề nghị Tòa án đang giải quyết việc ly hôn công nhận sự thỏa thuận đó.
Sau khi đã có văn bản có công chứng hoặc bản án của Tòa thì bạn nộp cho chủ đầu tư để thực hiện cấp sổ hồng mang tên của riêng bạn theo quy định pháp luật.
Lưu ý: Trong cả hai trường hợp này, mẹ chồng của bạn không có quyền yêu cầu phân chia (trừ khi được nhận ủy quyền từ chồng của bạn), do đó, bạn hoàn toàn có quyền không chấp nhận bất kỳ yêu cầu nào từ mẹ chồng của mình.
Kết luận: Nếu bạn được Tòa án xác định căn chung cư là tài sản riêng của mình thì không cần thực hiện phân chia.
Ngược lại, nếu bạn không thể chứng minh được đây là tài sản riêng thì căn chung cư sẽ là tài sản chung của vợ chồng bạn và được chia theo pháp luật. Lúc này, bạn muốn có quyền sở hữu toàn bộ đối với căn chung cư thì có thể lựa chọn việc thỏa thuận mua lại phần quyền sở hữu của chồng mình (việc thỏa thuận này phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc yêu cầu Tòa án công nhận).
Trên đây là giải đáp thắc mắc về mua nhà hình thành trong tương lai trước khi kết hôn, nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ 
19006192 để được hỗ trợ.
>> Khi nào tài sản riêng của vợ chồng trở thành tài sản chung?
>> Tài sản riêng đưa vào sử dụng chung có thành tài sản chung?
Tác giả: Trần Điệp 
