Phân biệt năng lực hành vi và năng lực pháp luật

Tiêu chí so sánh

Năng lực hành vi dân sự

Năng lực pháp luật dân sự

Căn cứ pháp lý

Điều 19 - Điều 24 Bộ luật Dân sự năm 2015

Điều 16 - Điều 18, Điều 86 Bộ luật Dân sự năm 2015

Khái niệm

Năng lực hành vi dân sự của cá nhân được hiểu là khả năng của cá nhân bằng hành vi của chính mình xác lập, thực hiện quyền & nghĩa vụ dân sự

Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân/pháp nhân được hiểu là khả năng của cá nhân/pháp nhân có quyền dân sự & nghĩa vụ dân sự

Nội dung

- Khả năng của cá nhân bằng hành vi thực hiện xác lập, các quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự;

- Khả năng tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đối với hành vi của mình, bao gồm cả hành vi hợp pháp và hành vi bất hợp pháp.

- Thứ nhất là quyền nhân thân không gắn với tài sản, quyền nhân thân gắn với tài sản.

- Thứ hai là quyền sở hữu, quyền thừa kế, quyền khác đối với tài sản.

- Thứ ba là quyền tham gia quan hệ dân sự và có nghĩa vụ phát sinh từ quan hệ này.

Đặc điểm

- Mọi cá nhân không phải cùng có khả năng thực hiện và xác lập quyền, nghĩa vụ dân sự giống nhau.

- Năng lực hành vi dân sự có thể gián đoạn hoặc bị mất đi.

- Các cá nhân có năng lực pháp luật dân sự như nhau.

- Năng lực pháp luật dân sự có tính liên tục.

Thời điểm phát sinh

Khi đạt đến độ tuổi nhất định (năng lực hành vi dân sự được xem là đầy đủ đối với người thành niên- khi từ đủ 18 tuổi trở lên) và có trí tuệ, tình trạng bình thường. 

Cá nhân có năng lực pháp luật dân sự từ khi cá nhân sinh ra.

Pháp nhân có năng lực pháp luật dân sự từ thời điểm được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập/cho phép thành lập; Trường hợp pháp nhân phải đăng ký hoạt động thì năng lực pháp luật dân sự phát sinh từ thời điểm ghi vào sổ đăng ký.

Thời điểm chấm dứt

Khi được tòa án quyết định tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự

Cá nhân chấm dứt năng lực pháp luật dân sự khi cá nhân chết đi.

Pháp nhân chấm dứt năng lực pháp luật dân sự kể từ thời điểm chấm dứt pháp nhân.

Điều kiện bị hạn chế 

- Người mất năng lực hành vi dân sự: Khi cá nhân không thể làm chủ và nhận thức được hành vi do bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác được Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

- Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi: Người thành niên do tình trạng thể chất hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự; được Tòa án ra quyết định tuyên bố người này có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

- Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự là người nghiện ma túy hoặc nghiện các chất kích thích khác mà dẫn đến phá tán tài sản của gia đình thì được Tòa án ra quyết định tuyên bố bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân không bị hạn chế, trừ trường hợp Bộ luật dân sự và luật khác có quy định khác như là bị áp dụng hình phạt hình sự bổ sung, biện pháp xử lý vi phạm hành chính (cấm làm những nghề, cấm đảm nhiệm những chức vụ, công việc nhất định; quản chế; cấm cư trú;...)

Việc hạn chế này chỉ có thể do Tòa án hoặc cơ quan hành chính quyết định theo  trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.