Quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Bên cạnh cá nhân phạm tội, thì tổ chức phạm tội, cụ thể là pháp nhân thương mại phạm tội cũng phải chịu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, vấn đề này được quy định như nào? Cùng theo dõi bài viết sau.

Câu hỏi: Tôi được biết khi một người phạm tội hình sự thì phải chịu trách nhiệm hình sự. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu một doanh nghiệp, công ty có hành vi phạm tội? Công ty phạm tội thì có phải chịu trách nhiệm hình sự không? Có quy định nào về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại không? Xin cảm ơn.

Pháp nhân thương mại phạm tội là gì?

Pháp nhân thương mại phạm tội có thể được hiểu là các chủ thể pháp nhân thương mại thực hiện những hành vi được xác định là nguy hiểm cho xã hội trong Bộ luật Hình sự, có thể là cố ý hoặc vô ý, và xâm phạm đến các khách thể được Bộ luật Hình sự công nhận và bảo vệ.

Theo đó, khi pháp nhân thương mại có những hành vi bị cấm và cấu thành tội phạm thì phải chịu trách nhiệm hình sự.

Theo Điều 75 của Bộ luật Dân sự năm 2015, pháp nhân thương mại được hiểu là các pháp nhân có mục đích chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận này sẽ được phân chia theo tỷ lệ cho các thành viên của pháp nhân thương mại.

Pháp nhân thương mại bao gồm các doanh nghiệp, công ty và các tổ chức kinh tế khác. Quá trình thành lập, hoạt động và chấm dứt của pháp nhân thương mại được thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, Luật Doanh nghiệp 2020 và các quy định khác liên quan đến pháp nhân thương mại.

Theo đó, căn cứ Khoản 1 của Điều 74 trong Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định rằng một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

- Được thành lập theo quy định của pháp luật Dân sự và các luật khác có liên quan.

- Có cấu trúc tổ chức tuân thủ các quy định tại Điều 83 của Luật Dân sự năm 2015.

- Sở hữu tài sản độc lập so với cá nhân và các pháp nhân khác, đồng thời tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình.

- Có thể tham gia vào các quan hệ pháp lý một cách độc lập dưới danh nghĩa của mình.

Trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 2 Bộ luật Hình sự 2015, trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại được quy định như sau: Chỉ pháp nhân thương mại nào phạm một tội phạm đã được quy định tại Điều 76 của Bộ luật hình sự 2015 thì pháp nhân đó mới phải chịu trách nhiệm hình sự.

Theo đó, phạm vi trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại chỉ được quy định và áp dụng khi pháp nhân phạm tội tại một trong các tội phạm được quy định tại Điều 76 Bộ luật hình sự 2015. Các tội phạm này có thể tóm gọn trong hai nhóm sau:

- Tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế: chẳng hạn như tội buôn lậu, sản xuất/mua bán/nhập khẩu hàng giả, hàng cấm kinh doanh, tội trốn thuế, trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp,...

- Tội phạm về quyền sở hữu trí tuệ: xâm phạm quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp,...

- Nhóm tội phạm về môi trường: săn bắt động vật hoang dã, gây ô nhiễm môi trường, huỷ hoại rừng,...

Về các hình phạt hình sự áp dụng đối với pháp nhân thương mại: Theo Điều 33 Bộ luật Hình sự 2015, các hình phạt đối với pháp nhân thương mại bao gồm:

- Nhóm hình phạt chính bao gồm: Phạt tiền; đình chỉ hoạt động có thời hạn và đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

- Nhóm hình phạt bổ sung bao gồm: cấm kinh doanh, hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định; cấm huy động vốn; và phạt tiền (áp dụng khi phạt tiền không phải hình phạt chính).

Lưu ý: Mỗi pháp nhân thương mại phạm tội thì chỉ bị áp dụng 01 hình phạt chính và có thể bị áp dụng một/một số hình phạt bổ sung.

Vì sao trách nhiệm hình sự không đặt ra đối với pháp nhân phi thương mại?

Vì sao trách nhiệm hình sự không đặt ra đối với pháp nhân phi thương mại?

Pháp nhân phi thương mại là các tổ chức không có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và không phân chia lợi nhuận cho các thành viên. Pháp nhân phi thương mại bao gồm cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị/chính trị – xã hội/ chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội/ xã hội – nghề nghiệp và các tổ chức phi thương mại khác.

Bộ luật Hình sự hiện nay chỉ quy định trách nhiệm hình sự cho pháp nhân thương mại mà không quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân phi thương mại. Việc pháp luật không quy định trách nhiệm hình sự cho pháp nhân phi thương mại có thể vì các lý do sau:

- Pháp nhân phi thương mại thường không hoạt động với mục đích tạo ra lợi nhuận hay tham gia vào các hoạt động kinh doanh chính thống. Các pháp nhân phi thương mại thường có mục đích chính trị hoặc xã hội, chẳng hạn như các tổ chức từ thiện, tổ chức tôn giáo, hoặc các tổ chức phi lợi nhuận. Việc áp dụng trách nhiệm hình sự có thể gây ra những hậu quả không mong muốn và không phản ánh đúng mục đích của các tổ chức này.

- Pháp nhân phi thương mại thường không thực hiện các hoạt động kinh doanh truyền thống và không mang theo những rủi ro và trách nhiệm pháp lý tương tự như pháp nhân thương mại. Các tổ chức này thường chịu trách nhiệm trước pháp luật dân sự hoặc các quy định quản lý hành chính thay vì trách nhiệm hình sự.

- Việc không áp dụng trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân phi thương mại cũng là một cách để bảo vệ sự tự do và tính công bằng trong hoạt động của các tổ chức xã hội và từ thiện. Điều này giúp đảm bảo rằng các tổ chức này có thể hoạt động một cách linh hoạt và không bị hạn chế bởi những rủi ro pháp lý không cần thiết.

 19006192