Thừa kế đất hương hỏa, thừa kế đất thờ cúng phải đảm bảo những điều kiện gì? Nếu có phát sinh tranh chấp về việc thừa kế đất hương hỏa thì giải quyết thế nào? HieuLuat sẽ giải đáp cho bạn đọc những vướng mắc về thừa kế đất hương hỏa trong bài viết dưới đây.
Câu hỏi: Kính chào Luật sư, nếu muốn để lại tài sản thừa kế là đất đai trong đó có một phần diện tích đất được sử dụng với mục đích là đất thờ cúng, là đất hương hỏa thì có những cách nào thưa Luật sư?
Nếu có 1 người không đồng ý làm đất hương hỏa thì giải quyết thế nào?
Chào bạn, những vướng mắc xoay quanh vấn đề thừa kế đất hương hỏa mà bạn đang quan tâm được chúng tôi giải đáp cụ thể như sau:
1. Điều kiện thừa kế đất hương hỏa là gì?
Đất thờ cúng, đất hương hỏa là tên thường gọi của phần diện tích đất được sử dụng vào mục đích thờ cúng ông bà, tổ tiên, cũng là thể hiện nét đẹp trong văn hóa của dân tộc Việt Nam.
1.1 Điều kiện thừa kế đất hương hỏa gồm những gì?
Việc thừa kế đất hương hỏa theo di chúc hoặc theo pháp luật được thực hiện theo quy định của pháp luật dân sự và pháp luật về đất đai.
Căn cứ quy định tại Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 645. Di sản dùng vào việc thờ cúng
1. Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng.
Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
2. Trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng.
Và Điều 656 Bộ luật Dân sự 2015 về việc họp mặt những người thừa kế, suy ra phần diện tích đất được sử dụng vào việc thờ cúng nếu thuộc một trong hai trường hợp sau:
Được người có tài sản chỉ định, ghi nhận rõ trong di chúc và phần nội dung này của di chúc có hiệu lực pháp luật;
Được những người cùng nhận thừa kế đồng ý để lại một phần diện tích đất để làm nơi thờ cúng;
Ngoài ra, để diện tích đất được di chúc là đất hương hỏa thì thửa đất được lập di chúc phải thỏa mãn các điều kiện quy định tại Điều 188 Luật Đất đai 2013 như đã được cấp sổ đỏ, không có tranh chấp, không bị kê biên để đảm bảo thi hành án và trong thời hạn sử dụng đất;
Lưu ý:
Việc để lại đất là đất thờ cúng, đất hương hỏa phải được ghi nhận rõ trong văn bản khai nhận di sản thừa kế hoặc thỏa thuận phân chia di sản thừa kế và có công chứng, chứng thực;
Diện tích đất được sử dụng làm đất hương hỏa, đất thờ cúng được ghi nhận trong sổ đỏ cấp cho người nhận thừa kế;
Như vậy, thừa kế đất hương hỏa/thừa kế đất thờ cúng được thực hiện nếu được người có tài sản ghi nhận trong di chúc hoặc được những người cùng được hưởng thừa kế cùng thỏa thuận, đồng ý.
Để được pháp luật công nhận phần diện tích đất này là đất thờ cúng thì trên sổ đỏ cấp cho người nhận thừa kế phải được ghi nhận thông tin về phần diện tích đất này.
1.2. Được phân chia đất thờ cúng không?
Căn cứ quy định tại Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015 nêu trên, đất thờ cúng là phần diện tích đất không được quyền phân chia theo quy định pháp luật.
Nói cách khác, khi đã xác định phần diện tích được sử dụng là đất thờ cúng theo di chúc hoặc theo pháp luật thì người nhận di sản thừa kế không được phép phân chia mà đây là phần tài sản thuộc quyền sử dụng chung của tất cả những người đồng thừa kế.
Kết luận: Diện tích đất được di chúc là đất hương hỏa thì không được phép phân chia.
Hay phần diện tích thuộc phần thừa kế đất hương hỏa trong di chúc có hiệu lực hoặc được những người đồng thừa kế thỏa thuận là đất hương hỏa thì không được phép phân chia.
2. Luật thừa kế đất hương hỏa được áp dụng khi tranh chấp không?
Theo thông tin bạn cung cấp và căn cứ quy định pháp luật hiện hành, việc xử lý, giải quyết tranh chấp khi thừa kế đất hương hỏa được thực hiện như sau:
Trường hợp 1: Phần diện tích đất đang có tranh chấp đã được ghi nhận trong di chúc là đất hương hỏa
Nếu diện tích đất tranh chấp đã được ghi nhận trong di chúc là đất hương hỏa/đất thờ cúng theo quy định pháp luật và phần di chúc này có hiệu lực pháp luật thì phần diện tích đất này được pháp luật công nhận là đất hương hỏa.
Điều này đồng nghĩa rằng, dù có người thừa kế phản đối phần diện tích đất được sử dụng làm đất hương hỏa/đất thờ cúng thì cũng không được chấp nhận.
Trường hợp 2: Phần diện tích đất đang có tranh chấp chưa được ghi nhận trong di chúc hoặc được ghi nhận trong di chúc là đất hương hỏa nhưng phần di chúc này bị vô hiệu
Nếu thuộc trường hợp này, người được nhận di sản thừa kế có quyền không đồng ý dùng một phần diện tích đất là di sản thừa kế làm đất thờ cúng/đất hương hỏa.
Họ có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân có thẩm quyền phân chia di sản thừa kế theo pháp luật, bao gồm cả phần diện tích đất đã được những đồng thừa kế khác thỏa thuận làm đất hương hỏa.
Bản án/quyết định của tòa án là căn cứ để các bên đăng ký biến động hoặc sang tên, cấp sổ đỏ cho phần diện tích đất mà mỗi người nhận thừa kế được hưởng.
Tuy nhiên, nếu những người đồng thừa kế khác muốn phần diện tích đất tranh chấp này là đất hương hỏa thì có thể lựa chọn thực hiện theo một trong những cách sau:
Thỏa thuận với người không đồng ý để lại một phần diện tích đất làm đất thờ cúng để có cách xử lý phù hợp;
Thỏa thuận mua lại/nhận chuyển nhượng phần quyền của người nhận thừa kế không đồng ý sử dụng đất là đất hương hỏa;
Thỏa thuận để người nhận thừa kế không đồng ý sử dụng đất làm đất hương hỏa được nhận giá trị tính bằng tiền tương ứng với phần tài sản mà họ được hưởng;
Kết luận: Giải quyết tranh chấp về thừa kế đất hương hỏa trong từng trường hợp được thực hiện theo các bước mà chúng tôi đã nêu trên.
Do chưa nhận được đầy đủ thông tin nên dựa trên các phân tích, giải đáp của chúng tôi, bạn đối chiếu với trường hợp của mình để có phương án xử lý phù hợp.
19006192 để được hỗ trợ.
Tác giả: Trần Điệp 
