Chia thừa kế đất tái định cư được thực hiện như thế nào? Đất tái định cư là đất gì? Là tài sản thừa kế khi nào? HieuLuat sẽ giải đáp cho bạn đọc trong bài viết dưới đây.
Vấn đề 1: Bố tôi mất cách đây đã gần 20 năm. năm 2021, mẹ tôi có quyết định được cấp 1 suất đất tái định cư nhưng chưa kịp nhận sổ đỏ thì bà đã mất.
Nay, anh chị em chúng tôi muốn cấp sổ đỏ cho phần diện tích đất này thì có được không Luật sư?
Vấn đề 2: Nếu anh chị em tôi muốn phân chia tài sản thừa kế này thì phải làm như thế nào? Mong Luật sư hướng dẫn cụ thể.
Chào bạn, với vướng mắc về cấp sổ đỏ, chia thừa kế đất tái định cư của bạn, chúng tôi xin được giải đáp như sau:
Đất tái định cư có là tài sản thừa kế không?
Từ thông tin bạn cung cấp, chúng tôi hiểu rằng, mẹ bạn đã được cơ quan có thẩm quyền đền bù bồi thường khi thu hồi đất bằng suất đất ở tái định cư (đã có quyết định giao đất và đang thực hiện thủ tục cấp sổ đỏ cho thửa đất này).
Tài sản thừa kế được hiểu là những tài sản thuộc quyền sở hữu của người để lại thừa kế.
Đối với tài sản là đất đai, người sử dụng đất được Nhà nước xác nhận về quyền sử dụng, quản lý hợp pháp từ thời điểm được ghi nhận vào sổ địa chính (khoản 7 Điều 95 Luật Đất đai 2013).
Hiện tại, thửa đất tái định cư mà mẹ bạn được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đền bù chưa được cấp sổ đỏ, chưa đảm bảo điều kiện thừa kế theo quy định tại Điều 188 Luật Đất đai 2013.
Tuy nhiên, căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 168 Luật Đất đai 2013 về thời điểm được nhận thừa kế đất đai và khoản 1.2 Điều 1 Mục II Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP:
…
1.3. Trường hợp người chết để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có một trong các loại giấy tờ được hướng dẫn tại tiểu mục 1.1 và tiểu mục 1.2 mục 1 này nhưng có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khác (như: nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước, nhà để ô tô, nhà thờ, tường xây làm hàng rào gắn với nhà ở, các công trình xây dựng trên đất được giao để sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh như nhà xưởng, kho tàng, hệ thống tưới, tiêu nước, chuồng trại chăn nuôi hay vật kiến trúc khác hoặc trên đất có các tài sản khác như cây lấy gỗ, cây lấy lá, cây ăn quả, cây công nghiệp hay các cây lâu năm khác) gắn liền với quyền sử dụng đất đó mà có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì cần phân biệt các trường hợp sau:
a) Trong trường hợp đương sự có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng chưa kịp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất và quyền sử dụng đất đó.
b) Trong trường hợp đương sự không có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền cho biết rõ là việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể được xem xét để giao quyền sử dụng đất, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Đồng thời phải xác định ranh giới, tạm giao quyền sử dụng đất đó cho đương sự để Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền tiến hành các thủ tục giao quyền sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đương sự theo quy định của pháp luật về đất đai.
c) Trong trường hợp Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất không được phép tồn tại trên đất đó, thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất đó.
…
Theo đó, quyết định đền bù bồi thường bằng suất tái định cư được cấp cho mẹ bạn cũng được coi là loại tài liệu chứng minh Ủy ban nhân dân cấp huyện xác nhận người được giao đất hợp pháp là mẹ bạn.
Điều này cũng có nghĩa là, về bản chất, đất được tái định cư cũng là một loại di sản. Còn về hình thức, để thực hiện thủ tục nhận thừa kế, anh chị em bạn có thể đề nghị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác nhận đủ điều kiện cấp sổ nhưng chưa được cấp.
Kết luận: Đất tái định cư cũng được coi là tài sản thừa kế.
Để thực hiện thủ tục chia thừa kế đất tái định cư chưa được cấp sổ đỏ cần có thêm văn bản xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất/hoặc văn phòng đăng ký đất đai về việc thửa đất đủ điều kiện cấp sổ nhưng chưa được cấp.
Chia thừa kế đất tái định cư thế nào?
Như đã phân tích ở trên, diện tích đất tái định cư mà mẹ bạn được Nhà nước đền bù là tài sản thừa kế mà mẹ bạn để lại.
Căn cứ quy định tại khoản 4 Điều 79 Nghị định 43/2014/NĐ-CP:
…
4. Trường hợp người đề nghị cấp Giấy chứng nhận đã chết trước khi được trao Giấy chứng nhận thì người được thừa kế quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật thừa kế nộp bổ sung giấy tờ về thừa kế theo quy định.
Văn phòng đăng ký đất đai xác nhận thừa kế vào Giấy chứng nhận đã ký hoặc lập hồ sơ để trình cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người được thừa kế theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Người được thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài chính về quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất trong trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đã chết phải thực hiện theo quy định của pháp luật.
…
Theo đó, để được cấp sổ đỏ mang tên những người thừa kế tài sản của mẹ bạn thì bạn cùng các anh chị em của mình thực hiện theo những bước sau đây:
Bước 1: Tiến hành họp mặt những người được thừa kế
Việc họp mặt những người được nhận thừa kế là nhằm mục đích thỏa thuận về việc phân chia tài sản mà thửa đất tái định cư mà mẹ bạn để lại.
Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định, việc chia thừa kế khi không có di chúc được chia theo hàng thừa kế và những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau, trừ trường hợp họ có thỏa thuận khác:
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
…
Từ điều luật trên và thông tin bạn cung cấp, chúng tôi tạm nhận định rằng những người được hưởng di sản thừa kế từ mẹ bạn bao gồm toàn bộ các anh chị em của bạn.
Nói cách khác, anh chị em cũng có quyền thỏa thuận cụ thể về phân chia như thế nào, có tặng cho người cùng thừa kế với mình hay không.
Những nội dung mà những người đồng thừa kế thỏa thuận về việc phân chia di sản thừa kế cần lập thành văn bản và có chữ ký của toàn bộ người được hưởng di sản.
Bước 2: Lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế
Những người được hưởng di sản thừa kế của mẹ bạn tiến hành lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất.
Trước khi lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế có công chứng, chứng thực thì văn bản thông báo về việc khai nhận di sản thừa kế phải được niêm yết tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất và nơi thường trú cuối cùng của mẹ bạn trước khi mất.
Bước 3: Nộp bổ sung hồ sơ thừa kế
Sau khi đã lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế, các anh chị em của bạn nộp bổ sung hồ sơ, tài liệu thừa kế cho văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất để tiếp tục thực hiện thủ tục cấp sổ đỏ.
Tại đây, văn phòng đăng ký đất đai thực hiện các công việc:
Xác nhận biến động khi có hồ sơ thừa kế nộp bổ sung hoặc bổ sung, hoàn thiện hồ sơ để trình cơ quan có thẩm quyền cấp sổ đỏ cho những người thừa kế;
Trao trả kết quả cho người nhận thừa kế;
Bước 4: Nhận kết quả
Anh chị em của bạn (người được nhận di sản thừa kế từ mẹ bạn) có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo thông báo trước khi nhận sổ đỏ.
Kết luận: Cách chia thừa kế đất tái định cư trong trường hợp mẹ bạn mất không để lại di chúc là được chia theo pháp luật.
Theo đó, việc chia thừa kế đất tái định cư được chia theo hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015. Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau, trừ trường hợp họ có thỏa thuận khác.
19006199 để được hỗ trợ.
Tác giả: Trần Điệp 
