Tội gián điệp bị xử lý thế nào? Có bị tử hình không?

Một số dấu hiệu đặc trưng trong cấu thành tội phạm

Mô tả

Khách thể của tội phạm

Xâm phạm đến an ninh đối ngoại và an ninh đối nội của nước Việt Nam, sự vững mạnh của chính quyền nhân dân. Biểu hiện cụ thể thông qua:

• Xâm phạm đến nền độc lập quốc gia, sự bất khả xâm phạm quyền chủ quyền, quyền lãnh thổ, sự vững mạnh quốc phòng và chính quyền nhân dân;

• Xâm phạm đến sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, khả năng phòng thủ của đất nước;

Hành vi của người phạm tội gián điệp (thuộc mặt chủ quan của tội phạm)

• Hoạt động tình báo, phá hoại hoặc tạo dựng cơ sở để hoạt động tình báo nhằm mục đích phá hoại, chống phá nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (điểm a khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015). Trong đó:

  • Tình báo được hiểu là hành vi điều tra, thu thập, xử lý tin tức tình báo bằng cách lấy cắp, vẽ sơ đồ, quay phim, chụp ảnh, ghi âm..hoặc sử dụng các phương tiện kỹ thuật khác nhằm lấy được các thông tin tình báo;...

  • Hoạt động phá hoại được hiểu là hoạt động phá hoại cơ sở vật chất, phá hoại các chính sách phát triển kinh tế xã hội và phá hoại các chính sách đại đoàn kết dân tộc;

  • Tạo dựng/gây cơ sở hoạt động tình báo là việc tuyển chọn, thu hút người vào mạng lưới gián điệp để thực hiện thu thập thông tin tình báo, phá hoại hoặc thực hiện các nhiệm vụ liên lạc, xử lý, truyền tin…;

• Hành vi gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài được hiểu là hành vi (điểm b khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015):

  • Thực hiện các hoạt động tạo dựng cơ sở (tuyển chọn người, lôi kéo, dụ dỗ người khác vào mạng lưới tình báo) và thực hiện hoạt động tình báo theo sự chỉ đạo từ nước ngoài;

• Thực hiện một trong những hành vi sau đây (điểm b khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015):

  • Hoạt động thám báo: Là hành vi của những gián điệp chịu sự chỉ đạo từ các cơ quan tình báo nước ngoài thực hiện các hoạt động như quan sát, chụp ảnh, vẽ sơ đồ…(chủ yếu trong lĩnh vực quân sự) nhằm mục đích phục vụ cho âm mưu gây chiến tranh, đánh phá bằng máy bay, tàu quân sự,...

    • Những người thực hiện hành vi này là người được cơ quan tình báo nước ngoài đưa vào Việt Nam bằng nhiều hình thức khác nhau;

  • Hoạt động chỉ điểm: Cung cấp, thông báo bằng ám hiệu, ký hiệu cho người nước ngoài biết địa điểm cần thu thập tình báo, phá hoại hoặc bắt cóc cán bộ,...;

  • Hoạt động chứa chấp, dẫn đường hoặc thực hiện hành vi khác giúp người nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại: Đây là hành vi của người Việt Nam tạo điều kiện cho người nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại như bố trí nơi ẩn náu, cung cấp trang thiết bị, phương tiện, cung cấp thông tin…

    • Những người Việt Nam thực hiện hành vi này đã biết rõ hành vi của mình là đang giúp đỡ, hỗ trợ cho người nước ngoài hoạt động tình báo ở Việt Nam;

• Hành vi cung cấp hoặc thu thập nhằm cung cấp bí mật Nhà nước cho nước ngoài; thu thập, cung cấp tin tức, tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử dụng chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (điểm c khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015). Biểu hiện của hành vi này như sau:

  • Tội phạm cung cấp những bí mật Nhà nước/bí mật quốc gia cho nước ngoài hoặc đã bí mật thu thập các thông tin này để cung cấp cho nước ngoài khi có điều kiện. Người có hành vi vi phạm này đã biết rõ những tin tức mà mình thu thập, có được là tin tức, tài liệu thuộc bí mật quốc gia. Động cơ và ý nghĩa của tài liệu, thông tin này không là yếu tố định tội danh.

  • Đối với hành vi thu thập, cung cấp tin tức, tài liệu khác thì bị định tội danh gián điệp nếu các tin tức thu thập, cung cấp được nước ngoài sử dụng chống phá Nhà nước Việt Nam. Nếu không thể làm rõ mục đích sử dụng thông tin, tài liệu đã cung cấp cho người nước ngoài thì không định tội danh cho người này được.

Lưu ý: Tội gián điệp là tội danh có cấu thành hình thức, do vậy, tội phạm hoàn thành ngay khi người phạm tội nhận được chỉ đạo của nước ngoài để hoạt động gián điệp.

Chủ thể phạm tội

• Người nước ngoài, công dân Việt Nam và người không quốc tịch;

• Những người này có năng lực trách nhiệm hình sự và phải đạt độ tuổi luật định;

Lỗi của người phạm tội

Lỗi cố ý

Khung hình phạt

Trường hợp áp dụng hình phạt

Căn cứ pháp lý

Khung 1: Phạt tù có thời hạn từ 12 đến 20 năm, chung thân hoặc tử hình

Một trong những hành vi được quy định tại khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự và đảm bảo các yếu tố cấu thành tội phạm khác

Khoản 1 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015

Khung 2 (khung hình phạt giảm nhẹ hơn so với khung 1): Phạt tù từ 5 đến 15 năm

Áp dụng đối với người phạm tội có nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như phạm tội lần đầu, lập công chuộc tội, tự thú, thành khẩn khai báo…

Khoản 2 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015

Khung 3 (giảm nhẹ hơn so với khung 2): Hình phạt tù, thời hạn từ 1 đến 5 năm

Áp dụng đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội

Khoản 3 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015

Khung 4: Miễn trách nhiệm hình sự

Áp dụng đối với người đã nhận làm gián điệp nhưng không thực hiện nhiệm vụ được giao, đã tự thú, thành khẩn khai báo cho cơ quan có thẩm quyền

Khoản 4 Điều 110 Bộ luật Hình sự 2015