Người sử dụng đất được nhận quyền sử dụng đất thông qua hình thức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, nhận chuyển nhượng… Vậy, những trường hợp nào thì người sử dụng đất được Nhà nước cho thuê đất? Thôn có được phép cho thuê đất không?
Câu hỏi: Xin chào Luật sư, tôi đang sinh sống và làm việc ở một vùng nông thôn Bắc Bộ. Tôi đang có dự định xin được thuê đất từ Nhà nước để thực hiện dự án trồng rau sạch. Tôi có một số vấn đề liên quan đến việc thuê đất mong được Luật sư giải đáp như sau:
2. Khu vực diện tích đất tôi dự định thuê có một phần tôi được biết là do thôn X đang tạm quản lý. Tôi muốn hỏi là, thôn có được phép ký hợp đồng cho thuê đất không?
Những trường hợp nào được Nhà nước cho thuê đất?
Trước hết, Nhà nước cho thuê đất là việc Nhà nước thông qua hợp đồng cho thuê quyền sử dụng đất để trao quyền sử dụng đất cho đối tượng có nhu cầu sử dụng đất. Các đối tượng thuê quyền sử dụng đất của Nhà nước phải thực hiện việc trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê hoặc trả tiền thuê hàng năm.
Căn cứ Điều 56 Luật Đất đai 2013, Điều 2 Nghị định 46/2014/NĐ-CP, Nhà nước cho thuê đất trong các trường hợp:
Nhà nước cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê hoặc trả tiền thuê hàng năm
Đây là trường hợp người sử dụng đất thuê của Nhà nước được lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất (một lần cho cả thời gian thuê hoặc trả tiền thuê hàng năm), các đối tượng được thuê gồm:
- Người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối;
- Người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu tiếp tục sử dụng đất nông nghiệp vượt hạn mức được giao (hạn mức giao được quy định tại Điều 129 Luật Đất đai 2013);
- Người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu sử dụng đất thương mại, dịch vụ hoặc đất sử dụng cho hoạt động khoáng sản hoặc đất sản xuất vật liệu xây dựng, làm đồ gốm; đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp;
- Người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất để xây dựng công trình công cộng có mục đích kinh doanh;
- Người sử dụng đất là tổ chức kinh tế/người Việt Nam định cư ở nước ngoài/doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có nhu cầu sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối hoặc sử dụng đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp hoặc sử dụng đất xây dựng công trình công cộng có mục đích kinh doanh hoặc sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư nhà ở để cho thuê;
- Nhà nước cho tổ chức kinh tế, tổ chức sự nghiệp công lập tự chủ tài chính, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thuê quyền sử dụng đất để nhằm mục đích xây dựng công trình sự nghiệp;
- Nhà nước cho tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao thuê quyền sử dụng đất để nhằm mục đích xây dựng trụ sở làm việc.
=> Có 07 trường hợp Nhà nước cho thuê quyền sử dụng đất như chúng tôi đã nêu trên.
Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê hàng năm
Ngoài trường hợp người sử dụng đất được Nhà nước cho thuê đất và lựa chọn hình thức trả tiền thuê thì pháp luật đất đai cũng quy định trường hợp người sử dụng đất chỉ được lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền thuê hàng năm. Cụ thể là trường hợp:
- Nhà nước cho đơn vị vũ trang nhân dân thuê đất để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối hoặc sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp nuôi trồng thủy sản, làm muối kết hợp với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh;
- Nhà nước cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân thuê đất sông, ngòi, kênh rạch, suối để sử dụng với mục đích nuôi trồng thủy sản theo quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều 163 Luật Đất đai 2013;
- Nhà nước cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thuê đất sông, ngòi, kênh, rạch, suối nhằm mục đích thực hiện dự án đầu tư nuôi trồng thủy sản theo quy định tại điểm c Khoản 1 Điều 163 Luật Đất đai 2013.
=> 03 trường hợp sử dụng đất thông qua hình thức Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê hàng năm.
Như vậy, pháp luật đất đai quy định 02 hình thức thuê đất là thuê đất trả tiền thuê hàng năm và thuê đất trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê. Đa số người sử dụng đất được quyền lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất là hàng năm hoặc một lần cho cả thời gian thuê; Một số ít trường hợp, người sử dụng đất chỉ được thực hiện trả tiền thuê đất hằng năm để được có quyền sử dụng đất.
Thôn có được cho thuê đất không?
Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho thuê đất phụ thuộc vào đối tượng được thuê. Cụ thể Điều 59 Luật Đất đai 2013 quy định thẩm quyền cho thuê đất hiện nay như sau:
Điều 59. Thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất
1. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trong các trường hợp sau đây:
a) Giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với tổ chức;
b) Giao đất đối với cơ sở tôn giáo;
c) Giao đất đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định tại khoản 3 Điều 55 của Luật này;
d) Cho thuê đất đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định tại điểm đ và điểm e khoản 1 Điều 56 của Luật này;
đ) Cho thuê đất đối với tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao.
2. Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trong các trường hợp sau đây:
a) Giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân. Trường hợp cho hộ gia đình, cá nhân thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp để sử dụng vào mục đích thương mại, dịch vụ với diện tích từ 0,5 héc ta trở lên thì phải có văn bản chấp thuận của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trước khi quyết định;
b) Giao đất đối với cộng đồng dân cư.
3. Ủy ban nhân dân cấp xã cho thuê đất thuộc quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích của xã, phường, thị trấn.
…
=> Như vậy, thẩm quyền cho thuê đất thuộc về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có đất hoặc Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất. Trường hợp đặc biệt, Ủy ban nhân dân cấp xã được quyền cho thuê đất nông nghiệp thuộc quỹ đất sử dụng vào mục đích công ích tại xã, phường, thị trấn nơi có đất thông qua hình thức đấu giá.
Do đó, thôn không có thẩm quyền cho thuê đất, không có thẩm quyền ký hợp đồng thuê đất đối với người sử dụng đất.
Lưu ý: Khi thuê đất của Nhà nước, người sử dụng đất phải tiến hành ký hợp đồng thuê đất sau khi có quyết định cho thuê đất của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền và trước khi đất được đưa vào sử dụng.
Người sử dụng đất thuê trả tiền thuê hàng năm không được phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất của mình trong khi người thuê đất trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê thì được phép chuyển nhượng cho người khác có nhu cầu. Người nhận chuyển nhượng sẽ ký mới hợp đồng thuê đất với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và nộp tiền thuê đất theo quy định pháp luật.