Mỗi loại tội phạm sẽ được quy định khung hình phạt riêng. Vậy câu hỏi được đặt ra là có được xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt không?
Các khung hình phạt hình sự trong Bộ luật Hình sự
Theo Điều 32 Bộ luật Hình sự 2015, có các hình phạt áp dụng với cá nhân phạm tội bao gồm:
- Cảnh cáo;
- Phạt tiền;
- Cải tạo không giam giữ;
- Tù có thời hạn;
- Tù chung thân;
- Tử hình;
- Trục xuất (áp dụng cho người nước ngoài).
Tuỳ vào từng loại tội phạm mà sẽ có khung hình phạt khác nhau. Khung hình phạt được sử dụng làm căn cứ để Tòa án xem xét và quyết định hình phạt cụ thể cho người phạm tội, dựa trên tính chất, mức độ nguy hiểm, tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ để kết án người phạm tội.
Ví dụ: Khung hình phạt đối với hình phạt tù có thời hạn: từ 03 tháng đến tối đa là 20 năm. Tuy nhiên, khung hình phạt đối với mỗi tội phạm cụ thể sẽ được giới hạn lại theo quy định của Bộ luật hình sự 2015.
Có thể phân chia khung hình phạt thành các nhóm sau:
- Khung hình phạt cơ bản là quy định về hình phạt áp dụng trong trường hợp phạm tội thông thường của một loại tội. Mỗi hành vi phạm tội đều phải có một khung hình phạt cơ bản, thường được đặt ra tại khoản 1 của điều luật quy định về loại tội cụ thể.
- Khung hình phạt giảm nhẹ là quy định về hình phạt áp dụng khi có các tình tiết nhất định làm giảm độ nguy hiểm của tội phạm đối với xã hội, điều này khác biệt so với trường hợp thông thường của loại tội đó. Đối với một tội phạm, có thể không có, hoặc có một hoặc nhiều khung hình phạt giảm nhẹ.
- Khung hình phạt tăng nặng là quy định về hình phạt áp dụng khi có các tình tiết nhất định làm tăng độ nguy hiểm của tội phạm đối với xã hội, điều này khác biệt so với trường hợp thông thường của loại tội đó. Đối với mỗi tội phạm, có thể không có, hoặc có một hoặc nhiều khung hình phạt tăng nặng.
Có được xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt không?
Tại khoản 1 Điều 54 Bộ luật Hình sự 2015 quy định, Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt cho người phạm tội nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất 02 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật này.
Có được xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt không?
Theo đó, các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự bao gồm:
- Có sự ngăn chặn/ làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Tự nguyện sửa chữa/ bồi thường thiệt hại/ khắc phục hậu quả;
- Phạm tội do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội do vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
- Phạm tội trong trạng thái bị kích động về tinh thần do nạn nhân gây ra hành vi trái pháp luật;
- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn không phải do mình tự gây ra;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại/gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và ít nghiêm trọng;
- Phạm tội do bị đe dọa/cưỡng bức;
- Phạm tội khi bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình;
- Phạm tội do lạc hậu;
- Phụ nữ có thai phạm tội;
- Người từ đủ 70 tuổi trở lên phạm tội;
- Người khuyết tật nặng/ đặc biệt nặng phạm tội;
- Người bị hạn chế khả năng nhận thức/khả năng điều khiển hành vi phạm tội;
- Tự thú;
- Thành khẩn khai báo/ ăn năn hối cải;
- Tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện/ điều tra tội phạm;
- Lập công chuộc tội;
- Người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập, công tác;
- Người phạm tội là cha/ mẹ/ vợ/ chồng/ con của liệt sĩ và người có công với cách mạng.
Ngoài ra, tòa án cũng có thể xử phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với trường hợp người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án có đồng phạm nhưng họ có vai trò không đáng kể.
Trong trường hợp có đủ các điều kiện áp dụng xử phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nhưng điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất, thì Tòa án có thể quyết định chuyển sang một hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn, đồng thời Tòa án cần nêu rõ lý do của việc giảm nhẹ phải được ghi rõ trong bản án.
Khi nào được xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt?
Khi nào được xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt?
Theo quy định tại Điều 54 Bộ luật Hình sự 2015, tòa án được phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt trong các trường hợp sau:
- Một là, trường hợp người phạm tội có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trở lên
- Hai là, trường hợp người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án có đồng phạm nhưng là đồng phạm có vai trò không đáng kể.
Trên đây là nội dung về xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt. Vui lòng liên hệ với chúng tôi theo hotline 
19006199 nếu bạn đọc có thắc mắc liên quan đến vấn đề này và cần được giải đáp.
Tác giả: Minh Nguyệt 
