Chiến tranh là gì? Bản chất, nguyên nhân của chiến tranh

Chiến tranh tiếp tục nổ ra ở nhiều nơi trên thế giới và để lại hậu quả khủng khiếp cho nhân loại. Mỗi cư dân trên trái đất cần hiểu rõ chiến tranh là gì? để góp phần ngăn chặn nó, mang lại hòa bình cho thế giới. Bài viết phía dưới sẽ mang đến những khái niệm cơ bản về chiến tranh cũng như bản chất của nó. Mời bạn theo dõi.

Chiến tranh là gì? 

Có rất nhiều định nghĩa hay khái niệm về chiến tranh. Tuy nhiên, không có nhiều khác biệt nội dung giữa các khái niệm đó.

Chiến tranh là “một công cụ chính trị, chủ yếu được tiến hành bằng hàng loạt các sự kiện mang tính bạo lực. Mặc dù bạo lực như vậy có thể gây chết người (có mục đích để giết hoặc làm thương tật) và không gây chết người (có ý định gây thiệt hại và phá hủy vật chất và tài nguyên), nó luôn mang tính vật chất và vượt ra ngoài phạm vi quốc gia-dân tộc”.

Theo định nghĩa này, chiến tranh không bao gồm xung đột nội bộ, cách mạng, hoạt động du kích, chiến dịch khủng bố, khủng hoảng dẫn đến xâm lấn biên giới, tấn công trừng phạt, các cuộc đối đầu hạn chế hoặc dai dẳng không leo thang thành đối đầu quân sự trực tiếp.

Theo quy ước, để một cuộc xung đột được coi là chiến tranh, số người chết trong cuộc xung đột đó ít nhất phải là 1.000 người. Theo định nghĩa này, các cuộc chiến tranh khác như nội chiến trong một quốc gia cũng được coi là chiến tranh.

Phân loại chiến tranh

Trong thời đại ngày nay, chiến tranh được phân loại dựa trên các tiêu chí cụ thể sau:

Bản chất của chiến tranh

Bản chất của chiến tranh là gì? Là một sự kiện được thể hiện dưới một hình thức đặc biệt, sử dụng một công cụ đặc biệt đó là bạo lực vũ trang.

Hitler trong thế chiến 2

Chiến tranh có nguồn gốc từ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, đối kháng giai cấp, áp bức và bóc lột. Chiến tranh thực ra không phải là định mệnh và nó cũng không phải là một hiện tượng vĩnh viễn. Muốn xóa bỏ chiến tranh thì phải loại bỏ nguồn gốc của chiến tranh.

Từ khái niệm nêu trên, chúng ta có thể rút ra bản chất của chiến tranh như sau:

• Chiến tranh là kết quả của một loạt bất đồng trên lĩnh vực chính trị - xã hội cùng với đó là tính chất lịch sử,

• Chiến tranh là cuộc đấu tranh vũ trang có tổ chức (bạo động vũ trang),

• Chiến tranh nhằm có thể đạt được một mục tiêu chính trị nào đó.

Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh

Mức độ cá nhân

Sigmund Freud (1856 - 1939), nhà thần kinh học và tâm lý học người Áo, cho rằng nguyên nhân của chiến tranh và hành vi hung hăng của con người là do bản năng hủy diệt. Bản năng này khiến cho hành vi phá hoại của con người thể hiện ra bên ngoài.

Cũng từ góc độ này, Franco Fornari (1921 - 1985) cho rằng chiến tranh còn bắt nguồn từ nỗi sợ hãi hoang tưởng bên trong con người về những kẻ thù tưởng tượng. Con người tiến hành chiến tranh để trấn áp nỗi sợ hãi hoang tưởng đó.

Cũng trả lời cho câu hỏi “Nguyên nhân gây ra chiến tranh là gì?”, Konrad Lorenz (1903 - 1989), nhà động vật học, cho rằng sự hung hăng theo bản năng của động vật nhằm thực hiện các hoạt động duy trì sự sống của chúng như cạnh tranh thức ăn, bạn tình và nơi ở.

Từ đó, ông suy luận rằng, tồn tại trong những hoàn cảnh, điều kiện sống giống nhau, con người cũng phải hung hăng để thực hiện các hoạt động chức năng và duy trì sự tồn tại của mình.

Dựa trên tính di truyền, Edward O. Wilson (1929 - 2021) cho rằng khả năng phân biệt giữa bạn và thù trong tâm trí con người là do di truyền. Do đó, mọi người có xu hướng chấp nhận bạo lực như một cách để giải quyết xung đột. Do tính di truyền, sự khác biệt giữa bạn và thù quyết định sự tồn tại vĩnh viễn của xung đột, chiến tranh và bạo lực.

Dựa vào bản năng chiếm hữu của con người, Bertrand Russell (1872-1970) cho rằng đó là nguyên nhân chính dẫn đến chiến tranh. Bản năng sở hữu khiến con người tranh giành đất đai, của cải và các quyền lợi khác. Trong sự cạnh tranh tất yếu đó, người ta sẵn sàng dùng bạo lực để chiếm hữu hoặc bảo vệ sự chiếm hữu.

Một cách tiếp cận khác cũng tương đối phổ biến là dựa trên tính cách. Cách tiếp cận này dựa trên tính cách liên quan đến bạo lực của một nhóm rất nhỏ người, những người lãnh đạo đưa ra quyết định chiến tranh. John Stoessinger (1927 - 2017) cho rằng quyết định tham chiến của các nhà lãnh đạo thường không phải là sản phẩm của lý trí mà thiên về cảm xúc và tính cách cá nhân.

Dựa trên cách tiếp cận của Chủ nghĩa duy lý, có hai luồng ý kiến. Luồng ý kiến thứ nhất cho rằng quyết định tham chiến là kết quả của sự phân tích và lựa chọn hợp lý của các nhà lãnh đạo. Luồng ý kiến ngược lại như của Baruch Spinoza (1633 - 1677) hay Stephen Van Evera (1948) cho rằng quyết định tham chiến cũng xuất phát từ ảo tưởng và sai lầm trong nhận thức.

Mức độ Quốc gia

Theo quan điểm của tổ chức Hòa bình thông qua Dân chủ để xác định nguyên nhân của chiến tranh là gì? Các quốc gia có nền dân chủ kiểu phương Tây có xu hướng hòa bình hơn các loại chế độ chính trị khác. Lập luận cơ bản của quan điểm này là trong các nền dân chủ, chính phủ do người dân bầu ra và chịu sự kiểm soát thực tế của người dân, vì vậy các quyết định của chính phủ có nhiều khả năng phản ánh ý chí ôn hòa của người dân.

Một quan điểm khác liên kết nguyên nhân chiến tranh với lợi ích kinh tế của một giai cấp, một bộ phận nhất định của quốc gia. Ví dụ, V.I. Lênin đã chỉ ra mối quan hệ giữa động lực kinh tế của giai cấp tư sản cầm quyền với bản chất đế quốc của nhà nước, từ đó dẫn đến chiến tranh đế quốc.

Một cuộc chiến ở Tây phương

Trong khi đó, những người theo chủ nghĩa Darwin coi quốc gia là một thực thể sinh học. Các quốc gia cũng có sự cạnh tranh với nhau để tiến hóa giống như trong tự nhiên. Vì vậy, chiến tranh trở thành một phương thức đấu tranh phổ biến giữa các quốc gia vì mục tiêu sinh tồn. Thông qua chiến tranh, các nước “tốt” và “mạnh” sẽ tồn tại, còn các nước “xấu” và “yếu” sẽ bị diệt vong.

Quan điểm xã hội học cho rằng chiến tranh có liên quan đến vấn đề giới tính. Theo một số học giả nữ quyền, đàn ông thường hiếu chiến hơn và cũng sẵn sàng sử dụng bạo lực hơn phụ nữ. Xã hội lịch sử của loài người chủ yếu là chế độ phụ hệ. Thế giới chúng ta đang sống bị thống trị bởi đàn ông. Kết quả là xung đột và chiến tranh đã trở nên thường xuyên hơn. Theo họ, thế giới này sẽ ít bạo lực hơn, ít chiến tranh hơn nếu phụ nữ bình đẳng với nam giới, đặc biệt là trong việc ra quyết định chính trị và chiến tranh.

Hậu quả của chiến tranh là gì?

Chiến tranh gây ra thiệt hại nặng nề

Chúng ta nhận thấy rằng, trên thực tế, khi một cuộc chiến tranh xảy ra sẽ để lại nhiều hậu quả nặng nề đối với các nước tham chiến và cả nhân loại ở nhiều khía cạnh khác.

Nhưng có lẽ hậu quả nặng nề nhất của chiến tranh phải kể đến con người. Hàng ngàn người đã, đang và sẽ chết vì chiến tranh. Những người này có thể là những người lính trực tiếp tham gia chiến tranh hoặc có thể họ chỉ là những người dân vô tội đã thiệt mạng vì chiến tranh.

Trên thực tế, chiến tranh không chỉ để lại hậu quả cho nhân loại mà chiến tranh còn có sức tàn phá khủng khiếp đối với môi trường tự nhiên. Môi trường bị ô nhiễm gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng do các chất thải hóa học được sử dụng vào mục đích chế tạo bom mìn, các hóa chất độc hại được thải vào lòng đất. Nó còn tàn phá rừng, làm mất đi môi trường sống của nhiều loài động thực vật.

Không những thế ta thấy chiến tranh còn tàn phá vô số công trình vĩ đại của nhân loại. Một cuộc chiến xảy ra làm sụp đổ nền kinh tế của các bên tham gia. Khi chiến tranh kết thúc, dù thắng hay thua thì các nước tham chiến đều phải đối mặt với nguy cơ khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Hy vọng bài viết Chiến tranh là gì? Bản chất của chiến tranh” đã mang lại những thông tin giá trị cho bạn.