Nhân tố sinh thái là gì? Nhân tố sinh thái có những loại nào?

Nhân tố sinh thái có ý nghĩa rất quan trọng trong môi trường. Để hiểu được nhân tố sinh thái là gì và nhân tố sinh thái có những loại nào. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài chia sẻ sau về nhân tố sinh thái nhé!

Nhân tố sinh thái là gì?

Nhân tố sinh thái là các yếu tố trong môi trường có  tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình sống của sinh vật. Những tác động của các yếu tố môi trường làm thay đổi tập tính của các loài sinh vật, Từ đó, giúp chúng thích nghi với môi trường sống và hình thành các đặc điểm riêng.

Các nhân tố trong môi trường có thể tác động lẫn nhau bởi một hay nhiều nhân tố khác tạo thành một tổ hợp sinh thái tác động lên sinh  vật. Các nhân tố sinh thái ảnh hưởng tới sinh vật tùy thuộc vào mức độ tác động của chúng.Ví dụ như: Ánh sáng mạnh hay yếu, nhiệt độ cao hay thấp.

Tùy từng môi trường khác nhau mà các nhân tố sinh thái có sự thay đổi ít hay nhiều theo thời gian.

Nhân tố sinh thái là gì?

Đặc điểm của các nhân tố sinh thái là gì?

Các nhân tố sinh thái không tác động lên một cá nhân riêng lẻ mà thay vào đó tác động vào chung một tập thể. Bất cứ nhân tố sinh thái nào cũng bị tác động. Tùy từng không gian khác nhau mà mà sự tác động của nhân tố sinh thái cũng khác nhau. Đặc điểm của các nhân tố được thể hiện qua  giới hạn sinh thái và ổ sinh thái.

Thứ nhất, về giới hạn sinh thái

Giới hạn sinh thái được hiểu là khoảng giá trị của nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có thể tồn tại cũng như phát triển ổn định theo thời gian.

Trong giới hạn sinh thái bao gồm khoảng thuận lợi và khoảng chống chịu. Trong đó, khoảng thuận lợi được hiểu là khoảng giá trị mà các nhân tố sinh thái ở mức độ phù hợp. Điều này đảm bảo cho các loại sinh vật ở trong khoảng thuận lợi thực hiện chức năng sống một cách tốt nhất. Khoảng chống chịu là khoảng giá trị mà các nhân tố sinh thái bắt đầu gây ức chế cho hoạt động sinh lý của các sinh vật.

Giới hạn sinh thái có điểm giới hạn trên, điểm giới hạn dưới, khoảng thuận lợi và các khoảng chống chịu. Khi vượt qua ngoài điểm giới hạn sinh thái, sinh vật sẽ bị chết. Các nhân tố sinh thái khác nhau thì khả năng chịu giới hạn sinh thái cũng khác nhau.

Sinh vật sẽ bị chết khi vượt qua giới hạn sinh thái

Thứ hai, về ổ sinh thái

Ổ sinh thái chính là không gian sinh thái mà tất cả các nhân tố sinh thái của môi trường nằm trong giới hạn sinh thái cho phép cùng một loài sinh vật tồn tại và phát triển.

Tùy từng loài mà ổ sinh thái có thể giao nhau hoặc không giao nhau. Khi các loài có ổ sinh thái với phần giao nhau càng lớn thì sự cạnh tranh càng gay gắt, có thể dẫn tới việc loại trừ nhau. Các loại gần nhau về nguồn gốc thường hóa xu hướng phân hóa các ổ sinh thái để tránh cạnh tranh.

Nhân tố sinh thái có những loại nào?

Dựa theo định nghĩa nhân tố sinh thái là gì và tính chất của các nhân tố sinh thái thì có thể chia nhân tố sinh thái thành hai loại chính là nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh. Ngoài ra, còn có các nhóm sinh thái đơn lẻ được gộp thành nhóm nhân tố sinh thái khác.

Nhân tố sinh thái vô sinh

Nhân tố vô sinh có thể hiểu đơn giản là các nhân tố không sống, không có khả năng sinh sản. Đây là các nhân tố liên quan đến những tính chất vật lý và hóa học của môi trường xung quanh,

Nhân tố sinh thái vô sinh được chia thành hai loại chính:

- Thứ nhất là nhóm các chất vô cơ ( nước, muối, các loại khí trong tự nhiên), ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, lượng gió, lượng mưa,....

- Thứ hai là nhóm các chất hữu cơ có trong cơ thể sinh vật như là mùn, chất thải, lông, sự lột da của một số loại động vật, bã,...

Các nhân tố sinh thái vô sinh 

Nhân tố sinh thái hữu sinh 

Nhân tố hữu sinh là tổng hợp các chất hữu cơ có trong môi trường sinh thái xung quanh. Nhóm nhân tố này chính là mối quan hệ của một hay nhiều sinh vật hữu sinh này kết hợp với những sinh vật hay nhóm khác.

Nhân tố sinh thái được chia thành nhóm nhân tố con người và nhóm nhân tố các sinh vật khác. Đây là các nhân tố sống có tác động và ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường sinh thái.

Trong các nhân tố hữu sinh thì con người được xem là nhân tố hữu sinh đặc biệt và mạnh nhất. Con người có khả năng tác động và ảnh hưởng đến hầu hết đời sống của các sinh vật trong môi trường. Con người có thể làm thay đổi môi trường sống, điều kiện sống cũng như sự tăng trưởng của các sinh vật khác,

Nhân tố con người  được chia thành một nhóm riêng biệt. Bởi con người có trí thông minh và ý thức nên những hành động của con người khác với sinh vật khác

Nhân tố hữu sinh còn được gọi là quần xã sinh vật và được chia thành ba nhóm chính sau đây:

- Thứ nhất, nhóm sinh vật hữu sinh sản xuất: Nhóm này bao gồm các sinh vật có khả năng quang hợp như là cây xanh, tảo dưới nước, các loại vi khuẩn có khả năng quang hợp,...

- Thứ hai, nhóm sinh vật hữu sinh tiêu thụ: Đây là nhóm các sinh vật có khả năng dị dưỡng. Đó có thể là động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật, động vật ăn mùn bã,...

- Thứ ba, nhóm sinh vật hữu sinh có khả năng phân giải: Đây là nhóm sinh vật bao gồm các loại nấm và vi khuẩn. Những sinh vật này có khả năng phân hủy các chất hữu cơ chuyển thành chất vô cơ. Điều này là cần thiết cho sự phát triển của hệ sinh thái môi trường.

Nhóm các loại nhân tố sinh thái khác

Bên cạnh nhóm nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh thì còn một nhóm gồm các loại nhân tố sinh thái khác.

Dựa theo sự sống của sinh vật, nhóm nhân tố sinh thái này được chia thành hai nhóm chính:

- Nhóm nhân tố sinh thái thiết yếu: Đây là nhóm nhân tố sinh thái có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các loài sinh vật khác. Nhóm nhân tố này bao gồm các cá thể như là nước, không khí, muối khoáng, chất dinh dưỡng, thức ăn,....

- Nhóm nhân tố sinh thái có sự ảnh hưởng: Khác với nhóm nhân tố sinh thái thiết yếu, nhóm này không bắt buộc đối với sự tồn tại của các sinh vật khác. Tuy nhiên, chúng có tác động khá lớn đối với sự phát triển của các sinh vật còn lại. Đặc biệt, còn có thể gây ảnh hưởng biến đổi mã gen hay gây rối loạn di truyền. các nhân tố của nhóm này như là các chất độc, các loài sinh vật gây chết, gây bệnh, sự phóng xạ,...

Mối liên hệ giữa các nhân tố sinh thái trong môi trường

Các nhân tố sinh thái trong môi trường có mối liên hệ chặt chẽ

Các nhân tố sinh thái luôn có mối liên hệ gắn bó chặt chẽ với nhau trong môi trường. Mỗi một nhân tố sinh thái đóng một vai trò khác nhau trong môi trường. Mối quan hệ giữa sinh vật và môi trường chính là mối quan hệ tác động ảnh hưởng qua lại lẫn nhau.

Có thể thấy được môi trường tác động lên sinh vật và sinh vật cũng tác động đến các nhân tố sinh thái. Điều này làm cho tính chất các nhân tố sinh thái bị thay đổi. Ví dụ là thực vật quang hợp và thanh lọc không khí phụ thuộc nhiều vào khí hậu và ánh sáng,nhiệt độ làm thay đổi tập tính các loài động vật, ….

Bên cạnh đó, các nhân tố sinh thái phụ thuộc vào điều kiện môi trường. Khi điều kiện môi trường thay đổi, các nhân tố sinh thái thay đổi để thích nghi phù hợp với điều kiện môi trường. Các loài thích nghi bằng cách tiến hóa hơn như là đóng kén cơ thể, thay đổi huyết tính, tự đóng băng cơ thể, tự tản nhiệt …

Qua bài viết trên, các bạn đã được giải đáp nhân tố sinh thái là gì và nhân tố sinh thái có những loại nào. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về nhân tố sinh thái.