Các quy định pháp luật đã và đang được tuân thủ trên thực tế một cách nghiêm ngặt. Tuy nhiên, bản chất của thi hành pháp luật là gì, cơ quan nào thực hiện tổ chức thi hành pháp luật vẫn là thắc mắc của nhiều người. Hãy tìm hiểu cùng Hiểu Luật qua bài viết dưới đây ngay nhé!
Thi hành pháp luật là gì? Ví dụ về thi hành pháp luật
Khái niệm thi hành pháp luật
Thi hành pháp luật được giải thích với nhiều ý nghĩa khác nhau dựa theo cơ sở khoa học và thực tiễn pháp luật tại Việt Nam. Trong đó, tài liệu giảng dạy ở các trường đào tạo giải nghĩa thi hành pháp luật hay còn gọi là chấp hành pháp luật là một trong bốn hình thức thực hiện pháp luật.
Cụ thể, thi hành pháp luật là hành vi thực hiện một cách hợp pháp có mục đích của các chủ thể pháp luật nhằm hiện thực hóa mọi quy định pháp luật ban hành, đưa chúng vào đời sống, trở thành những hành vi chuẩn mực hợp pháp.
Ngoài ra, hiện nay còn tồn tại một số định nghĩa về thi hành pháp luật phổ biến như sau:
Thi hành pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích của con người, mà các chủ thể thực hiện các quy định pháp luật bằng hành vi của mình trong thực tế đời sống cộng đồng.
Thi hành pháp luật là việc các chủ thể thực hiện pháp luật, nghĩa vụ quy định chủ động.
Theo Wikipedia, thi hành pháp luật là một hệ thống một số thành viên của xã hội khám phá, ngăn chặn, phục hồi, hoặc phạt những người vi phạm luật lệ, quy tắc chi phối xã hội đó theo một phong cách có tổ chức để thực thi pháp luật.
Thuật ngữ này được sử dụng thường xuyên nhất cho cảnh sát hoặc một cơ quan khác trực tiếp tham gia tuần tra hoặc giám sát nhằm ngăn cản và khám phá các hành vi phạm tội hình sự. Các tổ chức này cũng ngăn cản, xử phạt các hành vi vi phạm không hình sự, trái các quy tắc và chuẩn mực.
Thi hành pháp luật là gì? (Ảnh minh họa)
Tóm lại, bạn đã có câu trả lời cho thi hành pháp luật là gì rồi đúng không? Thi hành pháp luật à hành động mang tính bắt buộc các chủ thể pháp luật thực hiện một cách chủ động những điều pháp luật yêu cầu.
Bản chất: Hành động thi hành pháp luật có tính chủ động, tích cực, thực hiện.
Đối tượng thực thi pháp luật: Mọi chủ thể.
Hình thức: Những quy phạm bắt buộc phải tuân thủ.
Ví dụ về thi hành pháp luật
Ví dụ 1: B đã đủ tuổi tham gia nghĩa vụ quân sự theo quy định về luật nghĩa vụ quân sự. B chủ động và tự nguyện tham gia nghĩa vụ ngay khi có lệnh gọi của cơ quan nhà nước.
Ví dụ 2: Pháp luật quy định doanh nghiệp phải kê khai thuế đầy đủ và nộp thuế hằng năm. Công ty D chủ động kê khai đúng và nộp thuế đủ trước thời hạn mà pháp luật quy định.
Ví dụ 3: Anh A và chị B ly hôn với nhau, toà án tuyên quyền nuôi con thuộc về chị B và anh A có nghĩa vụ chu cấp tiền nuôi con cho chị B. Anh A đã giao con cho chị B chăm sóc, gửi tiền chu cấp cho chị B đầy đủ và thường xuyên thăm con.
Kê khai và nộp thuế đầy đủ đúng hạn là thi hành pháp luật (Ảnh minh họa)
Khái niệm tổ chức thi hành pháp luật là gì? Ví dụ về tổ chức thi hành pháp luật
Khái niệm về tổ chức thi hành pháp luật
Trong khoa học pháp lý, pháp luật được nghiên cứu dưới hai phương diện là pháp luật ở trạng thái “tĩnh” và “động”.
Phương diện pháp luật trong trạng thái “tĩnh” hay pháp luật trong các văn bản pháp luật còn được gọi là pháp luật thực định.
Phương diện pháp luật trong trạng thái “động” hay gọi là pháp luật trong hành động hoặc pháp luật trong cuộc sống. Hành động là sự tuân thủ pháp luật của các chủ thể trong đời sống xã hội và đời sống nhà nước.
Qua đó, tổ chức thi hành pháp luật là hoạt động đưa pháp luật từ trạng thái “tĩnh” trên các trang công báo, văn bản pháp luật trở thành trạng thái “động” - đi vào cuộc sống bằng các hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền. Hai trạng thái này không thể tách rời, bỏ qua bất cứ mặt nào.
Trong nhà nước pháp quyền và thượng tôn pháp luật, đồng thời đề cao nguyên tắc pháp quyền phải coi trọng cả hai phương diện trên của pháp luật. Các cơ quan có thẩm quyền thực hiện tổ chức thực thi pháp luật theo hệ thống văn bản pháp luật được ban hành đảm bảo hiệu quả thực thi,...
Tổ chức thi hành pháp luật được quy định trong Hiến pháp Việt Nam (Ảnh minh họa)
Ví dụ về tổ chức thi hành pháp luật
Theo Hiến pháp năm 2013 quy định về tổ chức thi hành pháp luật Việt Nam:
Theo khoản 1 điều 96, Chính phủ là Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết được ban hành bởi Quốc hội; pháp luật, nghị quyết của UBTVQH; lệnh, quyết định của Chủ tịch nước.
Theo khoản 1 Điều 98, Thủ tướng Chính phủ có nhiệm vụ lãnh đạo tổ chức thi hành pháp luật.
Theo khoản 1 Điều 99, Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ có nhiệm vụ Tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời theo dõi việc thi hành liên quan đến ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc.
Theo khoản 1 Điều 112, chính quyền địa phương có nhiệm vụ tổ chức đảm bảo việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương
Theo khoản 2 Điều 114, Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp có nhiệm vụ tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương.
Đặc điểm và vai trò của tổ chức thi hành pháp luật là gì?
Đặc điểm tổ chức thi hành pháp luật
Chủ thể tổ chức thi hành pháp luật: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, các Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, UBND các cấp và chính quyền địa phương.
Mục đích của tổ chức thi hành pháp luật: đưa cho các quy định trong các văn bản pháp luật vào thực hiện trong cuộc sống, trở thành những hành động thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật.
Đối tượng của tổ chức thi hành pháp luật: quản lý nhà nước và tiến hành trong quá trình thực hiện các chức năng quản lý nhà nước.
Nội dung của tổ chức thi hành pháp luật: là một chuỗi các hoạt động kế tiếp nhau, hoạt động trước là tiền đề, điều kiện quyết định cho hoạt động sau, phụ thuộc vào nhau.
Tổ chức thi hành pháp luật đưa các văn bản pháp luật vào áp dụng thực tiễn (Ảnh minh họa)
Vai trò của tổ chức thi hành pháp luật
Tổ chức thi hành pháp luật là hoạt động đầu ra, nhằm hiện thực hóa kết quả của hoạt động lập pháp, lập quy vào trong thực tiễn. Đảm bảo hiệu lực của sản phẩm của hoạt động lập pháp và hiệu quả trong thực tiễn.
Là hoạt động quan trọng hàng đầu của cơ quan thực hiện quyền hành pháp, đảm bảo giữ vị trí thống trị trong Nhà nước pháp quyền của Hiến pháp, luật. Đồng thời phát huy đầy đủ vai trò của của các cơ quan này trong quản lý nhà nước, xã hội bằng pháp luật, mà vẫn đảm bảo cho nguyên tắc pháp quyền được thực thi cùng hoạt động hành pháp.
Thông qua việc tổ chức thi hành pháp luật để phát hiện những lỗ hổng, quy định pháp luật không còn phù hợp và không đi vào cuộc sống. Góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao chất lượng của hoạt động lập pháp và lập quy. Đảm bảo hoạt động lập pháp, lập quy giữ nguyên tắc pháp quyền được thực thi đầy đủ.
Trên đây là giải đáp những vấn đề về thi hành pháp luật là gì cũng như các khía cạnh quan trọng của tổ chức thi hành pháp luật. Hy vọng bài viết đã mang lại những thông tin hữu ích về vấn đề này. Nếu còn bất cứ thắc mắc gì về pháp luật, vui lòng liên hệ với Hiểu Luật để được hỗ trợ.
Tác giả: Minh Nguyệt 
