An ninh phi truyền thống đã lần đầu tiên được biết đến vào những năm 80 của thế kỷ 20. Khái niệm này được sử dụng rất nhiều trong các hội nghị diễn đàn quốc tế. Tuy nhiên, có rất nhiều người biết về khái niệm này. Cùng tìm hiểu về khái niệm an ninh phi truyền thống là gì trong phần bên dưới!
An ninh phi truyền thống là gì?
Nguồn gốc của cụm từ an ninh phi truyền thống là gì có xuất phát từ cụm từ an ninh quốc tế. Ý nghĩa của cụm từ an ninh quốc gia là việc giữ an toàn quốc gia trước những mối đe dọa từ cả bên trong và bên ngoài. An ninh quốc gia có bao gồm cả an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống.
Vậy để hiểu an ninh phi truyền thống là gì, bạn cần hiểu được nghĩa của an ninh truyền thống. Quan điểm an ninh truyền thống là khái niệm chỉ ra những mối đe dọa về mặt quân sự vào an ninh chính trị của quốc gia. Quan điểm này không đề cập đến khía cạnh nguy cơ về thảm họa môi trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, suy thoái kinh tế,… ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
An ninh phi truyền thống là vấn đề có liên quan mối đe dọa an ninh quốc gia
Như vậy, bạn có thể hiểu an ninh phi truyền thống là quan điểm đối lập của an ninh truyền thống, là các mối đe dọa đến quốc gia nhưng không bao hàm lĩnh vực quân sự. Hệ quả của các mối đe dọa an ninh phi truyền thống sẽ vẫn có thể là xung đột chiến tranh.
Bên cạnh đó, quan điểm về an ninh phi truyền thống là gì vẫn tồn tại một trường phái thứ hai. Theo trường phái này, khái niệm an ninh phi truyền thống là sự mở rộng có bao gồm tất cả các lĩnh vực quân sự, môi trường, kinh tế, xã hội,… An ninh phi truyền thống bao hàm cả an ninh truyền thống và có trọng tâm là an ninh quân sự.
Vấn đề an ninh phi truyền thống trên thế giới và Việt Nam
Hiện nay, an ninh phi truyền thống không chỉ là vấn đề của riêng mỗi quốc gia. Nó đã trở thành một thách thức với toàn thế giới.
Trên thế giới
An ninh phi truyền thống tạo ra nhiều vấn đề đe dọa cho an ninh quốc gia. Như vậy, mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang đến nhiều vấn đề tiêu cực đến hòa bình, sự phát triển chung của thế giới.
Mối đe dọa an ninh phi truyền thống từ mỗi quốc gia có thể trả thành vấn đề toàn thế giới
Những mối đe dọa này có thể được hình thành từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:
Tư tưởng tiêu cực của chủ nghĩa khủng bố, tôn giáo cực đoan.
Chạy đua vũ trang, sản xuất vũ khí hàng loạt.
Sự cấm vận về kinh tế, chính trị bên ngoài.
Ảnh hưởng của tội phạm có tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm công nghệ cao.
Mối đe dọa của các vấn đề về môi trường: thảm họa thiên tai, suy thoái và ô nhiễm môi trường.
Ảnh hưởng từ nguy cơ bệnh dịch ở quy mô rộng: Covid 19, AIDS, SARS,…
Mối đe dọa từ dòng người tị nạn, nạn thất nghiệp, nạn đói,…
Việt Nam
Không chỉ là vấn đề của toàn thế giới, an ninh phi truyền thống đang là thách thức đặt ra đối với Việt Nam. Những mối đe dọa, nguy cơ do vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng hiện hữu rõ nét và tác động trực tiếp đến an ninh của đất nước.
An ninh phi truyền thống ở Việt Nam đang là một thách thức lớn với Nhà nước
Tại Việt Nam, vấn đề an ninh phi truyền thống đã và đang trở thành vấn đề nóng và phổ biến được Đảng và Nhà nước quan tâm và chú trọng. Trong đó, việc phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống đã trở thành nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, những biện pháp đã được đề xuất có bao gồm:
Thứ nhất, việc xây dựng hệ thống chính sách pháp luật về các vấn đề liên quan đến an ninh phi truyền thống cần được thực hiện hoàn chỉnh. Điều này sẽ giúp bộ máy Nhà nước dễ dàng kiểm soát, ngăn chặn và giải quyết các tác nhân đe dọa đến lĩnh vực thuộc an ninh phi truyền thống.
Thứ hai, Nhà nước cần nâng cao và tăng cường năng lực về quản trị quốc gia. Việc này sẽ giúp ngăn ngừa những mối đe dọa từ khi chúng chỉ mới phát sinh từ rất nhỏ, kiểm soát các mối đe dọa không để chúng phát triển thành thảm họa lớn.
Thứ ba, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực cho Nhà nước nhằm bảo vệ các vấn đề liên quan đến an ninh phi truyền thống. Giáo dục quốc phòng an ninh là điều bắt buộc từ các cơ quan đầu não của Đảng đến cơ quan chính quyền địa phương. Bên cạnh đó, các chương trình huấn luyện về quản trị an ninh phi truyền thống cũng sẽ là nhân tố cần thiết giúp tăng cường nguồn lực bảo vệ an ninh phi truyền thống của quốc gia.
Thứ tư, đầu tư nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống cũng là biện pháp ngăn chặn những mối đe dọa cho quốc gia. Hiện nay, những dự án nghiên cứu khoa học an ninh phi truyền thống ở Việt Nam còn khá hạn chế so với cả khu vực và thế giới.
Đặc điểm của an ninh phi truyền thống
An ninh phi truyền thống là một khái niệm rộng hơn an ninh truyền thống. Khái niệm này sẽ bao gồm tất cả lĩnh vực (trừ quân sự): kinh tế, xã hội, y tế, môi trường, quyền con người.
An ninh phi truyền thống tạo ra những giá trị cốt lõi nhằm bảo vệ hệ thống chính trị; văn hóa xã hội; sự thịnh vượng kinh tế; công bằng về quyền lợi của con người,… Theo đó, đặc điểm của an ninh phi truyền thống sẽ có những điểm chính như sau:
An ninh phi truyền thống liên quan đến an ninh quốc gia.
An ninh phi truyền thống là tập hợp của nhiều lĩnh vực khó đối phó hay giải quyết chỉ bằng biện pháp quân sự.
Nguyên nhân của các vấn đề an ninh phi truyền thống có thể phát sinh từ một quốc gia. Chúng có khả năng lan tỏa với phạm vi rộng đến nhiều quốc gia và với tốc độ nhanh.
Những hệ quả của vấn đề an ninh phi truyền thống có thể ảnh hưởng ở phạm vi quốc gia, xuyên quốc gia và thậm chí là toàn thế giới.
An ninh phi truyền thống có thể chia thành hai nhóm bạo lực phi quân sự và phi bạo lực. Đối với nhóm bạo lực phi quân sự, hình thức có bao gồm khủng bố, tội phạm. Ngược lại với nhóm phi bạo lực, các hình thức sẽ bao gồm kinh tế, dịch bệnh, môi trường, văn hóa xã hội,…
Những vấn đề đe dọa đến an ninh phi truyền thống có thể do các tổ chức, cá nhân ngoài quốc gia gây ra. Trái ngược, tác nhân của an ninh truyền thống là sự xung đột giữa quân đội giữa các quốc gia.
Những mối nguy cơ của an ninh phi truyền thống đe dọa đến an ninh quốc gia một cách dần dần và lâu dài. Bởi lẽ, chúng mang tính hạt nhân tác động dần dần đề sự ổn định và phát triển của con người, xã hội.
Hai quan điểm an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống tạo thành khái niệm toàn diện cho an ninh quốc gia. Do đó, an ninh phi truyền thống sẽ có ảnh hưởng đến chiến lược xây dựng an ninh quốc gia nhằm bảo vệ sự ổn định và phát triển của mỗi đất nước.
Trên đây, chúng tôi đã giúp bạn đọc hiểu được phần nào về khái niệm an ninh phi truyền thống là gì. Bên cạnh hiểu rõ khái niệm, xác định rõ các mối đe dọa đến an ninh phi truyền thống là một trong các biện pháp hiệu quả để bảo vệ an ninh của quốc gia.
Tác giả: Vũ Ngọc Lan 
