Giáo dục là gì? Giáo dục đóng vai trò gì đối với mỗi quốc gia? Các cấp bậc giáo dục chính quy hiện nay ở nước ta là gì?... Chắc hẳn đây là những câu hỏi mà ít nhất mỗi cá nhân đều đã từng một lần hỏi, tìm hiểu khi quan tâm đến nền giáo dục nước nhà. Trong phạm vi bài viết này, HieuLuat cung cấp đến bạn đọc những nội dung cơ bản nhất về giáo dục và một số vấn đề chủ yếu, quan trọng liên quan đến giáo dục hiện nay.
Giáo dục là gì?
Giáo dục hiện chưa được định nghĩa trong các văn bản quy phạm pháp luật. Giáo dục thường được hiểu là sự truyền tải kiến thức, kỹ năng từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua hình thức giảng dạy, đào tạo, nghiên cứu. Giáo dục là một trong những hình thức học tập kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng của cá nhân.
Trong khuôn khổ chương trình đào tạo chính quy thì giáo dục chính là sự hoàn thành các bài giảng, khóa học, môn học của người học và người giảng dạy. Giáo dục cũng là sự hướng dẫn, định hướng phát triển tư duy của người học.
Giáo dục là sự kết hợp của rất nhiều nhân tố như gia đình, xã hội, chính sách,... Nền giáo dục tốt sẽ mang lại cho xã hội những công dân tốt, giáo dục không tốt thì sẽ mang lại nhiều hệ lụy cho xã hội. Do đó, giáo dục là cái cốt lõi để hình thành, tạo dựng con người cho xã hội đó.
Nói rộng ra, giáo dục chính là việc đưa những tri thức, kiến thức tinh túy của thế hệ trước truyền đạt lại cho thế hệ sau. Giáo dục có thể là sự hướng dẫn đối với mỗi cá nhân hoặc cũng có thể là sự tự học của mỗi cá nhân đó.
Kết luận: Giáo dục là hệ thống các phương pháp và nội dung kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm được truyền tải từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua các giai đoạn, hình thức giảng dạy, nghiên cứu, đào tạo.
Hệ thống giáo dục quốc dân gồm những cấp học nào?
Luật Giáo dục 2019 và các văn bản khác có liên quan là văn bản pháp lý mang ý nghĩa then chốt trong việc hình thành, đào tạo, bồi dưỡng, thực hiện giáo dục các thế hệ sau tại nước ta. Theo đó, Điều 6 Luật Giáo dục 2019 quy định về hệ thống giáo dục quốc dân (tức các cấp học trong hệ thống giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên ở nước ta hiện nay) bao gồm cụ thể 4 hệ thống như sau:
Một là, giáo dục mầm non: Cấp học này gồm có giáo dục nhà trẻ và giáo dục mẫu giáo.
Hai là, giáo dục phổ thông: Đây là cấp học rất quan trọng trong việc định hướng tư duy, thế giới quan của cá nhân. Giáo dục phổ thông bao gồm giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở và giáo dục trung học phổ thông;
Ba là, giáo dục nghề nghiệp: Đây là giai đoạn, quá trình giáo dục đối với những cá nhân đã thành niên. Giai đoạn này bao gồm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác theo quy định pháp luật;
Bốn là, giáo dục đại học: Gồm có đào tạo trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ.
Như vậy, căn cứ quy định pháp luật Việt Nam hiện hành, hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm 4 cấp đào tạo như chúng tôi đã nêu trên. 4 cấp đào tạo này tương ứng với những độ tuổi khác nhau và không phải cá nhân nào cũng có thể trải qua 4 cấp đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Vai trò của giáo dục là gì?
Giáo dục là cốt lõi, là nền tảng để giáo dục con người trong xã hội. Vậy nên, giáo dục đóng vai trò vô cùng quan trọng, có thể liệt kê đến vai trò của giáo dục như sau:
- Giúp con người có được kiến thức, tri thức, có tư duy;
- Giúp con người độc lập, có khả năng tự định hướng, tự phân biệt đúng sai và tự mình tham gia xã hội;
- Góp phần nâng cao, tăng trưởng nền kinh tế quốc dân, nâng cao lợi nhuận, giá trị của bản thân;
- Tiến tới công bằng, bình đẳng trong xã hội;
- Mở ra cơ hội để con người lựa chọn cuộc sống ổn định, hạnh phúc hơn;
- Nâng cao trình độ văn hóa, trình độ xã hội;
Có thể thấy, đây là những vai trò to lớn mà giáo dục mang lại cho cá nhân, con người, xã hội.
Mục tiêu của giáo dục là gì?
Luật Giáo dục 2019 quy định rất rõ mục tiêu giáo dục tại nước ta, cụ thể là:
Điều 2. Mục tiêu giáo dục
Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.
Theo đó, mục tiêu giáo dục ở nước ta là phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ, nghề nghiệp, cụ thể là:
- Về năng lực nội tại: Con người Việt Nam có phẩm chất, năng lực, ý thức công dân, có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội;
- Phát huy hết khả năng sáng tạo, tiềm năng của mỗi cá nhân;
- Tiến tới hoàn thành mục tiêu nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, cuối cùng là hội nhập quốc tế;
Đây là mục tiêu lớn, là cái đích cuối cùng của giáo dục, con người có phát triển thì đất nước mới có thể phát triển bền vững được.