Ngôn ngữ lập trình là một hệ thống ngôn ngữ đặc biệt có những quy tắc riêng. Ngôn ngữ này do con người thiết lập với mục đích điều khiển các thiết bị điện tử, chương trình máy tính. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu rõ hơn về ngôn ngữ lập trình là gì và những loại ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay.
Định nghĩa ngôn ngữ lập trình là gì?
Ngôn ngữ lập trình là một dạng ngôn ngữ hình thức gồm tập hợp các câu lệnh để thực hiện các thuật toán. Ngôn ngữ lập trình do con người tạo với mục đích sử dụng riêng khi lập trình trên máy tính.
Với ngôn ngữ này, người lập trình sẽ mô tả cụ thể chương trình hoạt động trên các thiết bị điện tử. Ngược lại, các thiết bị điện tử sẽ hoạt động dựa trên câu lệnh của ngôn ngữ lập trình.
Ngôn ngữ lập trình tập hợp các câu lệnh để thực hiện các thuật toán
Để hiểu đơn giản ngôn ngữ lập trình là gì, đây giống như ngôn ngữ để người lập trình “ra lệnh” cho thiết bị điện tử hoạt động.
Thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình
Để hiểu rõ hơn về ngôn ngữ lập trình là gì, bạn nên tìm hiểu thêm về thành phần của loại ngôn ngữ này. Thông thường, một ngôn ngữ lập trình có 2 thành phần cơ bản là:
Cú pháp: Hình thức của câu lệnh trong ngôn ngữ.
Ngữ nghĩa: Ý nghĩa của câu lệnh trong ngôn ngữ.
Ngôn ngữ lập trình có 2 thành phần cơ bản
Các ngôn ngữ lập trình phổ biến
Trên thực tế, ngôn ngữ lập trình có hàng nghìn loại khác nhau.Tùy theo nguyên tắc của từng loại, ngôn ngữ được viết dưới dạng mệnh lệnh hoặc khai báo. Dưới đây là top 9 loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay:
1. Ngôn ngữ Python
Đây là một loại ngôn ngữ lập trình đa năng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực từ thiết bị điện tử đến phát triển web. Đối với nhiều lập trình viên, Python được đánh giá là ngôn ngữ lập trình dễ sử dụng. Cú pháp của Python khá đơn giản, dễ hiểu. Bên cạnh đó, Python còn được tích hợp thêm một số ngôn ngữ phổ biến khác là C và C ++.
Python là ngôn ngữ của nền tảng của nhiều ứng dụng nổi tiếng như Instagram và Pinterest. Tuy nhiên, Python lại không không phù hợp cho việc xây dựng các ứng dụng trên di động. Đây được xem là nhược điểm lớn của Python.
2. Ngôn ngữ Java
Java là ngôn ngữ lập trình quen thuộc trên các ứng dụng, thiết bị có dạng máy chủ và máy khách. Do đó, ngôn ngữ lập trình Java luôn là sự lựa chọn cho hệ thống thiết bị của các các doanh nghiệp lớn trên thế giới.
Ngôn ngữ lập trình Java
Tính chất của ngôn ngữ lập trình Java có thiết kế “hợp lỏng lẻo”. Điều này cho phép bất kỳ chương trình nào được lập trình bằng ngôn ngữ Java đều có thể chạy trên nền tảng có hỗ trợ Java. Do đó, Java được gọi là “ngôn ngữ viết một lần chạy mọi nơi”.
Thực tế, ngôn ngữ lập trình Java được ứng dụng khá nhiều trong phát triển hệ thống, phát triển phần mềm, ứng dụng di động. Java còn trở thành ngôn ngữ được giảng dạy trong lĩnh vực khoa học máy tính AP. Đặc biệt nhất, Java chính là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi trong hệ điều hành di động Android.
Nhược điểm của ngôn ngữ Java là không phù hợp với các chương trình chạy chạy trên đám mây. Thêm vào đó, công ty sở hữu Java là công ty phần mềm Oracle còn thực hiện tính phí cấp phép. Theo đó, bất kỳ đơn vị nào muốn sử dụng Bộ công cụ phát triển Java đều phải trả phí cho Oracle.
3. Ngôn ngữ JavaScript
JavaScript được xếp vào top các ngôn ngữ lập trình phổ biến vì tính chất thân thiện với cả front-end và back-end.
Đặc tính này cho phép JavaScript xây dựng và phát triển đa dạng lĩnh vực: web, trò chơi, ứng dụng di động. Với các chương trình được viết bằng JavaScript, người dùng có thể sử dụng ngay trên trình duyệt mà không cần phải tải ứng dụng xuống. Không chỉ vậy, nhiều tiện ích và chức năng mở rộng của JavaScript cũng được chạy trực tiếp.
Ngôn ngữ lập trình JavaScript
Hiện nay, một vài trình duyệt Internet đang vô hiệu hóa mã JavaScript. Nguyên nhân của điều này là do JavaScript có thể mã hóa tự động bật các quảng cáo có chứa nội dung độc hại.
4. Ngôn ngữ C #
C # là ngôn ngữ lập trình đặc trưng của Microsoft. Ngôn ngữ này cũng có thể sử dụng để thiết lập và phát triển phần mềm doanh nghiệp, ứng dụng di động, trò chơi điện tử…
So với C, C # là một thể biến ngôn ngữ lập trình nhanh hơn và an toàn hơn. C # được tích hợp hoàn toàn với khung phần mềm .NET của Microsoft. Việc này nhằm hỗ trợ phát triển các ứng dụng cho: Windows, thiết bị di động, tiện ứng cắm trên trên trình duyệt. Ngôn ngữ C # còn có cơ sở mã chung lớn và nhiều dạng dữ liệu khác nhau.
Tuy nhiên, C # vẫn có những mặt hạn chế nhất định như: giải quyết các lỗi và kém linh hoạt.
5. Ngôn ngữ C ++
Ngôn ngữ C ++ được xếp vào dòng ngôn ngữ lập trình cao. C++ được sử dụng trong rộng rãi từ phát triển ứng dụng đến máy tính khoa học, công nghệ VR.
C ++ là ngôn ngữ lập trình được mở rộng từ ngôn ngữ C. Ngôn ngữ này có thể hoạt động trên hệ thống đa thiết bị và đa nền tảng. Hiện tại, C++ đã có một bộ thư viện và trình biên dịch lớn.
Ngôn ngữ lập trình C++
Điểm hạn chế của C ++ là cú pháp phức tạp. Không chỉ vậy, ngôn ngữ lập trình C++ còn nhiều tính năng phức tạp. Điều này thường gây nên nhiều khó khăn các lập trình viên mới. Ngôn ngữ C ++ cũng không có hỗ trợ kiểm tra thời gian chạy. Như vậy, lỗi hoặc khiếm khuyết của chương trình sẽ không được phát khi đang chạy.
6. Ngôn ngữ PHP
PHP - Hypertext Preprocessor là dòng ngôn ngữ đa mục đích. Loại ngôn ngữ này được dùng để tạo ra các ứng dụng web dựa trên mã nguồn mở.
Với cặp thẻ PHP, câu lệnh của PHP được nhúng vào trong trang HTML. Mục đích ban đầu của PHP là theo dõi truy cập đến trang cá nhân của Rasmus (người sáng lập PHP). Nhưng tính đến nay, 83% trang web trên toàn cầu đều đều sử dụng PHP.
Cấu trúc ngữ pháp dài dòng là nhược điểm của ngôn ngữ lập trình PHP. Thêm vào đó, PHP chỉ có thể hoạt động trên web.
7. Ngôn ngữ R
Đây là một ngôn ngữ lập trình thống kê. Ngôn ngữ R được sử dụng để phân tích dữ liệu và tạo trực quan hóa dữ liệu. Ứng dụng ngôn ngữ R phổ biến trong các sản phẩm phần mềm thống kê.
Ngôn ngữ R có thể mở rộng và chạy trên đa hệ điều hành. R có khả năng phân tích nhiều tập dữ liệu khổng lồ. Tuy nhiên, ngôn ngữ lập trình có nhiều nguyên tắc nghiêm ngặt so với các ngôn ngữ phổ biến khác.
8. Ngôn ngữ Swift
Đây là ngôn ngữ lập trình riêng của Apple. Swift được sử dụng bắt buộc để xây dựng và phát triển ứng dụng độc quyền của iOS và MacOS.
Ngôn ngữ Swift có cú pháp dễ đọc, đơn giản. Là dạng ngôn ngữ lập trình hiện đại, Swift chạy mã nhanh và có thể phát triển trên cả máy khách và máy chủ.
Ngôn ngữ lập trình Swift
Hạn chế Swift là ngôn ngữ lập trình độc quyền trên các thiết bị của Apple. Tuy nhiên, Swift chỉ hoạt động trên các thiết bị cài phiên bản iOS 7 trở lên.
9. Ngôn ngữ Kotlin
Ngôn ngữ lập trình Kotlin thuộc dòng mã nguồn mở. Kotlin được phát triển bởi JetBrains.
Là ngôn ngữ lập trình dạng tĩnh, Kotlin có thể xây dựng và phát triển ứng dụng trên đa nền tảng hiện đại. Kotlin phát triển cho cả web và cả hệ điều hành Android.
Hy vọng với những thông tin trên, bạn đã có thể hiểu rõ ngôn ngữ lập trình là gì. Hiện nay, ứng dụng của ngôn ngữ lập trình đang dần trở nên phổ biến. Chúng được sử dụng rộng rãi từ phát triển chương trình, phát triển web, phát triển ứng dụng điện thoại thông minh.
Tác giả: Minh Nguyệt 
