Tạm giam thuộc một trong các biện pháp ngăn chặn thường xuyên được áp dụng trong quá trình điều tra vụ án hình sự. Vậy tạm giam là gì?
Tạm giam là gì?
Tạm giam là một biện pháp ngăn chặn trong lĩnh vực tố tụng hình sự. Khi áp dụng biện pháp tạm giam, người bị tạm giam sẽ bị cách ly khỏi xã hội một thời gian nhất định, bị hạn chế một số quyền con người, quyền công dân như tự do cư trú, đi lại …
Các trường hợp bị áp dụng biện pháp tạm giam
Theo Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS), biện pháp tạm giam có thể áp dụng đối với:
(1) Bị can, bị cáo về tội đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội rất nghiêm trọng.
(2) Bị can, bị cáo về tội phạm nghiêm trọng, tội ít nghiêm trọng mà Bộ luật Hình sự (BLHS) quy định hình phạt tù trên 02 năm khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong các trường hợp:
+ Đã áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm;
+ Không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không thể xác định được lý lịch của bị can;
+ Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu sẽ bỏ trốn;
+ Tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu sẽ tiếp tục phạm tội;
+ Có hành vi mua chuộc, cưỡng ép hoặc xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án hoặc tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, người bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này.
(3) Bị can, bị cáo về tội ít nghiêm trọng mà BLHS quy định hình phạt tù đến 02 năm nếu tiếp tục phạm tội hoặc bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã.
Các trường hợp không được tạm giam
Tại khoản 4 Điều 119 BLTTHS sự quy định: Bị can, bị cáo là phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng, người già yếu hoặc người bị bệnh nặng mà có nơi cư trú và lý lịch rõ ràng thì không được tạm giam mà phải áp dụng biện pháp ngăn chặn khác, trừ trường hợp:
- Bị can, bị cáo bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã;
- Tiếp tục phạm tội;
- Có hành vi mua chuộc, cưỡng ép hoặc xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án hoặc tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, người bị hại, người tố giác tội phạm hoặc người thân thích của những người này;
- Bị can, bị cáo về các tội xâm phạm an ninh quốc gia và có đủ căn cứ xác định nếu không tạm giam thì họ sẽ gây nguy hại đến an ninh quốc gia.
Thời hạn tạm giam là bao lâu?
Điều 173 BLTTHS quy định về thời hạn tạm giam như sau:
Thời hạn tạm giam bị can để điều tra không quá 02 tháng đối với tội phạm ít nghiêm trọng, không quá 03 tháng đối với tội phạm nghiêm trọng, không quá 04 tháng đối với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
- Trường hợp vụ án phức tạp, xét thấy cần phải có thời gian dài hơn cho việc điều tra và không có căn cứ thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp tạm giam thì chậm nhất 10 ngày trước khi hết thời hạn tạm giam, Cơ quan điều tra phải có văn bản đề nghị Viện kiểm sát (VKS) gia hạn tạm giam. Cụ thể, việc gia hạn tạm giam được quy định như sau:
a) Đối với tội phạm ít nghiêm trọng có thể được gia hạn tạm giam một lần không quá 01 tháng;
b) Đối với tội phạm nghiêm trọng có thể được gia hạn tạm giam một lần không quá 02 tháng;
c) Đối với tội phạm rất nghiêm trọng có thể được gia hạn tạm giam một lần không quá 03 tháng;
d) Đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng có thể được gia hạn tạm giam hai lần, mỗi lần không quá 04 tháng.
- Trường hợp cần thiết đối với tội xâm phạm an ninh quốc gia thì Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao có quyền gia hạn thêm một lần không quá 04 tháng.
- Trường hợp thời hạn gia hạn đã hết mà chưa thể kết thúc việc điều tra và không có căn cứ thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp tạm giam thì Viện trưởng VKSND tối cao có quyền gia hạn thêm 01 lần nhưng không quá 01 tháng với tội nghiêm trọng, không quá 02 tháng với tội rất nghiêm trọng, không quá 04 tháng với tội đặc biệt nghiêm trọng.
-Trường hợp đặc biệt đối với tội đặc biệt nghiêm trọng xâm phạm an ninh quốc gia mà không có căn cứ hủy bỏ biện pháp tạm giam thì Viện trưởng VKSND tối cao quyết định việc tạm giam cho đến khi kết thúc điều tra.
- Trường hợp cần thiết đối với tội đặc biệt nghiêm trọng mà không phải là tội xâm phạm an ninh quốc gia và không có căn cứ thay đổi hay hủy bỏ biện pháp tạm giam thì Viện trưởng VKSND tối cao có quyền gia hạn thêm 01 lần nhưng không quá 04 tháng.
Trường hợp đặc biệt không có căn cứ hủy bỏ biện pháp tạm giam thì Viện trưởng Viện VKSND tối cao quyết định việc tạm giam cho đến khi kết thúc điều tra.
Ngoài ra, trong thời hạn tạm giam, nếu xét thấy không cần tiếp tục tạm giam thì Cơ quan điều tra phải kịp thời đề nghị VKS hủy bỏ việc tạm giam hoặc xét thấy cần thiết thì áp dụng biện pháp ngăn chặn khác.
Khi hết thời hạn tạm giam thì người bị tạm giam phải được trả tự do. Trường hợp cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng áp dụng biện pháp ngăn chặn khác.
Tên đây là giải thích về tạm giam là gì theo quy định của pháp luật. Nếu có thắc mắc về vấn đề tạm giam, bạn đọc để lại câu hỏi để được giải đáp.
Tác giả: Hoàng Anh 
