Tội phạm là gì? Phân loại và các dấu hiệu của tội phạm

Tội phạm là những người có hành vi nguy hiểm đến xã hội. Người có hành vi phạm tội sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật. Vậy cụ thể, tội phạm là gì? Có những loại tội phạm nào?

Tội phạm là gì?

Theo khoản 1 Điều 8 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017:

“1. Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.

Cũng theo khoản 2 Điều này, đối với những hành vi có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể, không được xem là tội phạm và sẽ được xử lý bằng các biện pháp khác.

Tiêu chí xác định tính nguy hiểm của tội phạm

- Tính chất các quan hệ xã hội bị xâm hại

- Hậu quả do hành vi phạm tội gây ra

- Tính chất và mức độ lỗi: hình thức lỗi, động cơ mục đích phạm tội…

- Các yếu tố của hành vi phạm tội như thời gian, địa điểm, công cụ phạm tội…

Để xác định hành vi tội phạm, cần xét xem hành vi đó có đủ yếu tố cấu thành tội phạm không. Ảnh minh họa.

Phân loại tội phạm thế nào?

Theo Điều 9 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 tội phạm được phân thành 04 loại dựa trên tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.

1. Tội phạm ít nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn. Tội phạm ít nghiêm trọng có mức phạt cao nhất do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội đó là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù tối đa 03 năm.

2. Tội phạm nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn; mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội đó là từ trên 03 - 07 năm tù.

3. Tội phạm rất nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn. Mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội đó là từ trên 07 - 15 năm tù.

4. Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

Tội phạm có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn. Mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đối với tội đó là từ trên 15 - 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

Nếu tội phạm do pháp nhân thương mại thực hiện được phân loại căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội theo quy định như trên và quy định tương ứng đối với các tội phạm.

Các dấu hiệu của tội phạm là gì?

Để xác định 01 hành vi nào đó có phải là tội phạm không, cần xét xem hành vi đó có đủ các dấu hiệu để cấu thành tội phạm không. Và các dấu hiệu đó gồm:

Các dấu hiệu của tội phạm cụ thể như sau:

1. Tính nguy hiểm cho xã hội

Là dấu hiệu đầu tiên xác định hành vi đó có phải là tội phạm hay không? Thể hiện ở việc gây thiệt hại hoặc tạo ra nguy cơ gây thiệt hại cho các quan hệ xã hội.

Tính nguy hiểm cho xã hội là thuộc tính quan trọng và cơ bản nhất, có ý nghĩa quyết định các dấu hiệu và được thể hiện thông qua hành vi nguy hiểm cho xã hội.

2.  Tính có lỗi

Lỗi của một người thể hiện ở dạng cố ý hoặc vô ý, đây là dấu hiệu quan trọng cấu thành tội phạm.

Mục đích của áp dụng hình phạt đối với người phạm tội là trừng phạt người có lỗi chứ không phải trừng phạt hành vi. Người chịu trách nhiệm hình sự không chỉ vì có hành vi khách quan gây thiệt hại cho xã hội mà còn vì đã có lỗi trong thực hiện hành vi đó. Nên có thể chia hành vi phạm tội thành lỗi cố ý và lỗi vô ý.

3. Tính trái pháp luật

Căn cứ Điều 2 Bộ luật hình sự quy định về trách nhiệm hình sự:

1. Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật Hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự.

2. Chỉ pháp nhân thương mại nào phạm một tội đã được quy định tại Điều 76 của Bộ luật này mới phải chịu trách nhiệm hình sự”.

Như vậy, hành vi không được quy định là một tội trong bộ luật Hình sự thì việc thực hiện hành vi đó không phải là tội phạm.

Trên đây là giải đáp cho tội phạm là gì? Nếu còn có thêm vướng mắc, bạn hãy gửi câu hỏi cho chúng tôi để được hỗ trợ.

>> Tố giác tội phạm cho vay nặng lãi qua app, cần tới đâu?