TCVN 6203:2012 ISO 3898:1997 Các ký hiệu-Ký hiệu quy ước chung

Loại chữ

Công dụng

Chữ cái La tinh hoa

- tác động, nội lực, mô men trong

- diện tích, mô men thứ nhất và thứ hai của diện tích

- mô đun đàn hồi

- nhiệt độ

Chữ cái La tinh thường

- tác động, nội lực, mô men trong (trên đơn vị dài hoặc diện tích)

- khoảng cách (dịch chuyển lệch tâm, chiều dài.v.v.)

- cường độ

- tốc độ, gia tốc, tần số

- chữ cái mô tả (ký hiệu bên dưới)

- khối lượng

- thời gian

Chữ cái Hy Lạp hoa

các đại lượng toán, vật lý, trừ các đại lượng hình học và cơ học

Chữ cái Hy Lạp thường

- hệ số, tỷ số

- sức căng

- góc

- mật độ (khối lượng riêng và trọng lượng riêng)

- ứng suất

CHÚ THÍCH: Những khái niệm không nằm trong Bảng 1 sẽ áp dụng theo loại đã nêu tương ứng gần nhất.

Chữ cái

Ý nghĩa

A

Diện tích

A

Tác động bất thường

B

(Không dùng)

C

Giá trị cố định hay danh nghĩa

C

Cưỡng bức

D

Độ cứng uốn (bản, vỏ)

D

Chỉ số tổn thất (mỏi)

E

Mô đun đàn hồi dọc

E (hay Eq)

Tác động của động đất

E

Hiệu quả của tác động

F

Tác động chung

F

Lực (nói chung)

G

Môđun trượt

G

Tác động thường xuyên ¹⁾

H

Thành phần nằm ngang của một lực

I

Mô men thứ hai của một tiết diện phẳng

J

(Không dùng)

K

Độ cứng dẻo (của khung)

L

Có thể dùng cho chiều dài (xem Bảng 3) hoặc chiều cao của một bộ phận hoặc của một cấu kiện

M

Mô men nói chung

M

Mô men uốn

N

Lực pháp tuyến

O

(Tránh dùng nếu có thể)

P

Tác động ứng lực trước

P (hay p)

Xác suất

Q

Tác động thay đổi

R

Lực tổng hợp

R

Phản lực

R

Sức bền

S

Mô men thứ nhất của một tiết diện phẳng (mô men tĩnh)

S

Nội lực, mô men trong

S (hay S_n)

Tác động của tuyết

T

Mô men xoắn

T

Nhiệt độ

T

Chu kỳ thời gian

U

(Không dùng)

V

Lực cắt

V

khối tích

V

Thành phần thẳng đứng của một lực

V (hay v)

Hệ số biến đổi

W

Mô đun tiết diện ²⁾

W

Tải trọng gió

X

Giá trị về tính chất (của vật liệu)

X, Y, Z

Lực nói chung (song song với trục, x, y hoặc z)

CHÚ THÍCH:

1) Có thể thêm 1 ký hiệu phụ nếu thấy cần thiết (ví dụ: G_o-tải trọng bản thân)

2) Có thể dùng với ký hiệu phụ thích hợp (e, hay el, pl) vào các vị trí phù hợp. Wpl đôi khi được khi thay thế bằng chữ Z

Chữ cái

Ý nghĩa

a

Khoảng cách

a

Gia tốc

a

Thông số hình học

b

Chiều rộng

c

(Không dùng)

d

Độ lệch hướng

d

Chiều sâu (ví dụ đối với móng)

d

Đường kính

e

Độ lệch tâm

f

Sức bền (của vật liệu)

f

Tần số

g

Tải trọng phân bố thường xuyên ¹⁾

g

Gia tốc trọng trường

h

Chiều cao

h

Chiều dày

i

Bán kính quán tính

j

Số ngày

k

Hệ số

I

Khẩu độ; chiều dài cấu kiện²⁾

m

Momen uốn trên một đơn vị chiều dài hoặc chiều rộng

m

Khối lượng

n

Lực pháp tuyến trên một đơn vị chiều dài hoặc chiều rộng

n

Số của ...

o

(Không dùng)

p

Áp suất

p

Xác suất

q

Tải trọng phân bố thay đổi¹⁾

r

Bán kính

s

Sai lệch chuẩn của một mẫu

s

Khoảng cách

s

Tải trọng tuyết phân bố

t

Thời gian nói chung

t

Chiều dày của các cấu kiện mỏng

t

Mômen xoắn trên một đơn vị chiều dài hoặc chiều rộng

u

Chu vi

u, v, w

Các thành phần chuyển vị của một điểm

v

Tốc độ

v

Lực trượt trên một đơn vị chiều dài hoặc chiều rộng

w

Tải trọng gió phân bố

x, y, z

Tọa độ

z

Cánh tay đòn

CHÚ THÍCH:

1) Trường hợp cần thiết có thể thêm ký hiệu phụ (ví dụ: g_o phân phối tải trọng bản thân)

2) Có thể thay L hoặc l cho chiều dài, hoặc để tránh nhầm lẫn với số 1

Chữ

Ký hiệu

Ý nghĩa

alpha

a

Góc; tỷ số

beta

b

Góc; tỷ số, hệ số

beta

b

Chỉ số độ tin cậy

gamma

g

Hệ số cục bộ (độ tin cậy)

gamma

g

Tỷ số (độ cứng tương đối)

gamma

g

Biến dạng trượt¹⁾

gamma

g

Trọng lượng trên đơn vị thể tích (trọng lượng riêng)

delta

d

Hệ số biến đổi

epsilon

e

Biến dạng ²⁾

xi, eta, zeta

x, h, z

Tọa độ tương đối

eta

h

Hệ số chuyển đổi

theta

q

Góc, góc quay

iota

i

(Không dùng)

kappa

k

(Tránh dùng nếu có thể)

lamđa

l

Tỷ số (độ mảnh), hệ số

mu

m

Hệ số, hệ số ma sát

mu

m

Giá trị trung bình của một tập hợp

mu

m

Hệ số hiệu chỉnh

nu

n

Hệ số Poisson

omicron

o

(Tránh dùng nếu có thể)

pi

p

(Chỉ dùng trong toán học)

rho

r

Khối lượng trên một đơn vị thể tích (Khối lượng riêng)

sigma

s

Ứng suất pháp tuyến

sigma

s

Sai lệch chuẩn của một tập hợp

tau

t

Ứng suất trượt³⁾

upsilon

u

(Không dùng)

phi

j (Φ)

Góc ma sát (ví dụ dùng cho đất)

phi

j (Φ)

Góc, hệ số dão

chi

c

(Tránh dùng nếu có thể)

psi

y

Độ ẩm tương đối

psi

y

Hệ số thu nhỏ

omega

w

Vận tốc góc

omega

w

Hàm lượng ẩm

CHÚ THÍCH:

1) Đối với ứng suất trượt có thể dùng e với ký hiệu phụ không đối xứng. Ví dụ: e₂₃ hoặc e_yz.

2) Ví dụ: e_e, _max, e_{0, 02,} , e_u.

3) Đối với biến dạng trượt cũng có thể dùng s với ký hiệu phụ không đối xứng. Ví dụ: s₂₃ hoặc s_yz

Ký hiệu

Ý nghĩa

S

Tổng số

D

Hiệu số, số gia tăng

Φ

Đường kính (ví dụ: cốt thép, đinh tán, v.v.)

‘ (dấu phẩy)

Tăng cường (đặc biệt đối với hình học và định vị)¹⁾

e

Cơ số lôgarit Nepe: 2,71828....

p

Tỷ số giữa chu vi và đường kính: 3.14159....

n

Số của...

II hoặc //

Song song

^

Vuông góc, pháp tuyến

CHÚ THÍCH: 1) Có thể dùng ký hiệu phụ như ac, t (mười) để tránh phải dùng dấu ‘ (dấu phẩy)

Chữ cái²⁾

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và mômen, sức bền⁶⁾

a (ac)

Tác động ngẫu nhiên

a (sa)

Thép kết cấu

abs

Tuyệt đối

act, pas

Có hiệu lực, bị động

add

Thêm

adm

Cho phép (được phép)

al

Nhôm

b

Khói xây (ví dụ: gạch)

c (con)

Bê tông

c

Nén nói chung

cal

Đã tính toán ³⁾

cr (crit)

Tới hạn

d (des)

Thiết kế

dir, ind

Trực tiếp, gián tiếp

dyn

Động (học)

e (el)

Đàn hồi

Giới hạn đàn hồi ⁴⁾

eff

Hiệu quả

eq

Tác động động đất

eqv

Tương đương

Chữ cái

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và mômen, sức bền⁵⁾

est

Được đánh giá

exe

Thực hiện

exp

Thực nghiệm ⁵⁾

ext

Ngoài (bên ngoài)

f

Tác động, lực (nói chung)

f (fl)

Cạnh dầm

f (fr)

Ma sát

fat

Mỏi

g

Tác động thường xuyên

g (ga)

Được đảm bảo

h (hg)⁸⁾

Cao, cao hơn

h (hor)

Nằm ngang

inf

Ở bên dưới

i (ini)

Từ đầu/ban đầu (thời gian)

i (int)

Số nguyên

i

Số của...

j

Số ngày

k

Đặc tính

Chữ cái

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và momen, sức bền⁵⁾

I (lon)

Dọc⁷⁾

I (lw)⁸⁾

Thấp, thấp hơn⁷⁾

lat

Ở bên (ở một bên)

Igt, sht

Dài hạn, ngắn hạn

lim

Giới hạn

m

Uốn nói chung

m (mv)

Giá trị trung bình

ma

Xây

max, min

Cực đại, cực tiểu

mor

Vữa

n

Lực pháp tuyến

n (net)

Thực, tịnh

n (nom)

Danh nghĩa

nor

Tiêu chuẩn/pháp tuyến

o

Số không

o

Tại gốc

obs

Đã quan sát

p

Tác động ứng lực trước

p (hoặc sp)

Thép ứng lực trước

Chữ cái

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và momen, sức bền⁵⁾

par

Song song

per

Thẳng góc

pl

Chất dẻo

pro

Tạm thời

q

Tác động thay đổi

r

Sức bền

red

Giảm

ref

Tham khảo/tham chiếu

rep

Đại diện

req

Theo yêu cầu

res

Còn dư/thừa

s

Nội lực, momen trong

s

Thép cvốt

s (sn)

Tác động của tuyết

s (sol)

Tác động của đất

ser

Khả năng làm việc

shr

Co ngót

sit

Đặt (tải trọng)

st (stat)

Tĩnh

Chữ cái

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và momen, sức bền⁵⁾

stab, dest

Ổn định, không ổn định

sup

Trên

t (tem)

Nhiệt độ

Nhiệt độ

t (ten)

Sức căng nói chung

th (theo)

Lý thuyết

t (tor)

Xoắn nói chung

t (tra)

Theo hướng ngang

tim

Gỗ

tot

Tổng cộng

u (ult)

Tốt nhất (chỉ dùng cho vật liệu)

v

Theo chiều đứng

v

Lực trượt

var

Biến đổi

w (wat)

Tác động của nước

w (wi)

Tác động của gió

w

Vải dệt/ giấy cuộn

x, y, z

Tọa độ

y (yi)

Sản lượng

Chữ cái

Ý nghĩa

Chung

Vật liệu

Tác động, nội lực và momen, sức bền⁵⁾

0, 1, 2, v.v.

Giá trị đặc biệt

¥

Giá trị tiệm cận

CHÚ THÍCH:

1) Những chữ viết tắt không có trong Bảng này có thể được lấy từ các từ thông dụng của tiếng Anh có nguồn gốc La tinh. Trong trường hợp không thể nhầm lẫn thì có thể giảm một hoặc hai ký hiệu phụ.

2) Những chữ trong ngoặc: được dùng khi một chữ cái có thể gây nhầm lẫn. Nếu vẫn có thể nhầm lẫn thì dùng nguyên cả từ đó (bằng tiếng Anh hay tiếng Pháp).

3) Sử dụng khi trái với “quan sát”

4) Trường hợp cần thiết có thể dùng thêm một ký hiệu phụ phù hợp với ký hiệu phụ đã cho khi xác định giới hạn đàn hồi chính xác hơn. Ví dụ: 0,2.

5) Sử dụng khi trái với “lý thuyết”

6) Khi cần làm rõ, các chữ La tinh hoa có thể dùng để biểu thị các tác động, nội lực, momen trong và sức bền. Ví dụ: gF, gSd, gRd, s_TF.

7) Cũng có thể thay L hoặc I để tránh nhầm với số 1

8) Trường hợp không thể dùng “sup” hoặc “inf”