Chia thừa kế đất đai của bố mẹ theo đúng luật như thế nào?

Luật thừa kế đất đai của bố mẹ là luật nào? Theo quy định của luật, việc phân chia tài sản thừa kế được thực hiện ra sao? Cùng tìm hiểu ngay trong bài viết sau của HieuLuat.

Luật thừa kế đất đai của bố mẹ 2023 là luật nào?

Chào bạn, luật thừa kế đất đai của bố mẹ đang được áp dụng hay chính là các văn bản pháp luật được sử dụng để thực hiện chia thừa kế đất là di sản thừa kế bố mẹ để lại.

Cụ thể, các văn bản quy phạm pháp luật cơ bản được áp dụng trong trường hợp chia thừa kế theo pháp luật/theo di chúc đất từ bố mẹ bao gồm:

• Bộ luật tố tụng Dân sự 2015 (nếu có phát sinh tranh chấp);

• Luật Đất đai 2013 và văn bản hướng dẫn thi hành;

• Luật Hôn nhân và Gia đình 2014;

• ​Bộ luật Dân sự 2015;

• Luật Công chứng 2014 và các văn bản hướng dẫn;

• Nghị định 23/2015/NĐ-CP về chứng thực giao dịch, hợp đồng;

• Thông tư 257/2016/TT-BTC về đóng, nộp, thu phí công chứng;

• Thông tư 226/2016/TT-BTC quy định về phí chứng thực;

• Nghị quyết hướng dẫn của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao về chia thừa kế;

• Các văn bản khác có liên quan;

Như vậy, khi nhận thừa kế đất theo quy định của pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ/pháp luật quy định về quyền, trình tự, thủ tục nhận thừa kế đất của bố mẹ, bạn sử dụng các văn bản luật chúng tôi nêu trên để thực hiện.

Quy định về luật thừa kế đất đai của bố mẹ

Chia thừa kế theo luật thừa kế đất đai khi bố mẹ chết thế nào?

Như đã trình bày ở trên, con có thể được nhận thừa kế di sản từ bố mẹ thông qua di chúc hoặc nhận thừa kế theo pháp luật.

Về cơ bản, thủ tục chia thừa kế theo hai hình thức này là giống nhau.

Chi tiết điều kiện, thủ tục thực hiện nhận thừa kế đất đai từ bố mẹ để lại được chúng tôi giải đáp như dưới đây.

Điều kiện nhận thừa kế theo luật thừa kế đất đai của bố mẹ 2023?

Như đã phân tích và căn cứ Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015, bạn có thể nhận thừa kế di sản từ bố mẹ theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Do bạn không cung cấp đầy đủ thông tin nên chúng tôi giải đáp điều kiện nhận thừa kế trong cả 2 trường hợp.

Trong đó, về cơ bản thì điều kiện nhận thừa kế trong 2 trường hợp này đều phải đảm bảo tài sản còn tồn tại ở thời điểm chia thừa kế, người được nhận thừa kế phải đáp ứng các yêu cầu luật định,...

Cụ thể gồm có:

Trường hợp 1: Nhận thừa kế theo di chúc

Nếu trước khi mất, cha mẹ bạn để lại di chúc và di chúc này là hợp pháp, có hiệu lực pháp luật theo Điều 643 Bộ luật Dân sự.

Lúc này, để được nhận thừa kế theo di chúc thì bạn cần đảm bảo các điều kiện sau:

• Là người được cha, mẹ bạn cho nhận một phần tài sản theo di chúc;

• Không là người bị truất quyền thừa kế và phải là người có tên trong di chúc;

• Là người còn sống tại thời điểm chia thừa kế;

• Không từ chối nhận di sản;

Ngoài ra, tài sản được chia theo di chúc cũng cần đáp ứng yêu cầu:

• Còn tồn tại vào thời điểm chia thừa kế;

• Di sản thừa kế đủ điều kiện được phân chia theo pháp luật đất đai;

Trường hợp 2: Nhận thừa kế theo pháp luật

Điều kiện để được nhận di sản thừa kế theo pháp luật của bạn là:

• Là người thuộc hàng thừa kế theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015;

• Không thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản theo Điều 621 của Bộ luật này;

• Tại thời điểm phân chia di sản, bạn không từ chối nhận di sản thừa kế;

Tương tự điều kiện đối với tài sản thừa kế phân chia theo pháp luật gồm:

• Còn tồn tại vào thời điểm chia thừa kế;

• Thỏa mãn điều kiện là di sản thừa kế theo pháp luật (Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP);

Như vậy, điều kiện để bạn nhận thừa kế theo luật thừa kế đất đai của bố mẹ trong hai trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật được chúng tôi trình bày ở trên.

Thủ tục để nhận thừa kế tài sản này chúng tôi xin giải đáp ở phần dưới.

Thủ tục nhận thừa kế đất đai của bố mẹ 2023 ra sao?

Thông thường, việc nhận thừa kế đất từ bố mẹ để lại được thực hiện thông qua các bước như lập văn bản khai nhận/thỏa thuận phân chia, đăng ký biến động, nộp thuế/phí/lệ phí, nhận kết quả (nếu không có tranh chấp).

• Hòa giải:

  • Nếu hòa giải thành thì tiếp tục các bước như nhận thừa kế đất không có tranh chấp;

  • Nếu hòa giải không thành thì thực hiện giải quyết tại Tòa án nhân dân;

• Giải quyết tranh chấp đất đai thừa kế tại tòa án nhân dân: Tại đây các bên thực hiện các công việc như nộp hồ sơ khởi kiện, tiếp nhận/thụ lý hồ sơ khởi kiện, hòa giải và chuẩn bị xét xử, đưa vụ án ra xét xử, nghị án và ra bản án;

• Thi hành án chia thừa kế đã có hiệu lực pháp luật;

Chi tiết các công việc thực hiện trong từng bước của thủ tục nhận di sản thừa kế của bố mẹ khi không có tranh chấp như sau:

Bước 1, lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc khai nhận di sản

• Văn bản thỏa thuận phân chia được lập đối với phần tài sản chia theo pháp luật;

• Văn bản khai nhận di sản được lập đối với trường hợp nhận tài sản theo di chúc/hoặc chỉ có duy nhất 1 người thừa kế/hoặc những người thừa kế chưa muốn phân chia di sản;

• Văn bản thỏa thuận phân chia di sản/khai nhận di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật được lập có công chứng hoặc chứng thực (khoản 3 Điều 167 Luật Đất đai);

• Việc công chứng được thực hiện tại văn phòng công chứng/phòng công chứng, việc chứng thực được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất;

• Tổ chức hành nghề công chứng/Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện niêm yết thông báo thụ lý công chứng, chứng thực văn bản thỏa thuận/khai nhận di sản thừa kế trong thời hạn 15 ngày tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất và nơi thường trú cuối cùng của người để lại di sản;

Bước 2, thực hiện thủ tục sang tên sổ đỏ/quyền sử dụng đất nhận thừa kế

Người được nhận di sản thừa kế chuẩn bị đầy đủ hồ sơ sang tên và nộp tại văn phòng đăng ký đất đai - chi nhánh cấp huyện nơi có đất.

Thời hạn chuẩn bị, nộp hồ sơ sang tên là trong vòng 30 ngày, kể từ ngày văn bản khai nhận/thỏa thuận phân chia di sản thừa kế được công chứng/chứng thực.

Bước 3, nộp thuế, phí, lệ phí

• Người được nhận di sản thừa kế nộp các khoản thuế, phí, lệ phí theo thông báo của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền;

• Các khoản thuế, phí, lệ phí gồm: Lệ phí trước bạ, phí thẩm định hồ sơ, lệ phí cấp giấy chứng nhận…;

Bước 4, nhận kết quả

Người được nhận di sản thừa kế được nhận sổ đỏ đã được xác nhận biến động hoặc được cấp đổi/cấp mới theo phiếu hẹn trả kết quả và sau khi đã nộp biên lai xác nhận hoàn thành nghĩa vụ tài chính như chúng tôi nêu trên.

Lưu ý: Người nhận tài sản thừa kế có nghĩa vụ đóng nộp đầy đủ các khoản thuế, phí, lệ phí, án phí... với Nhà nước theo quy định để được giải quyết thủ tục nhận thừa kế hoặc được giải quyết tranh chấp.

Kết luận: Thủ tục nhận đất thừa kế theo pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ chính là các bước thực hiện nhận di sản của người thừa kế.

Theo đó, trong trường hợp không có tranh chấp, các bước thực hiện nhận di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật đều được thực hiện bằng việc lập biên bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc khai nhận di sản trước khi tiến hành sang tên quyền sử dụng đất tại cơ quan có thẩm quyền.

Dựa trên những phân tích, hướng dẫn của chúng tôi ở trên, bạn tự đối chiếu với trường hợp của mình để có phương án xử lý phù hợp.

Luật thừa kế đất đai cho con khi bố mẹ chết ra sao?

Chào bạn, việc thừa kế đất đai khi không có di chúc sẽ được thực hiện theo pháp luật.

Lúc này, pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ được áp dụng là pháp luật dân sự, pháp luật đất đai cùng các quy định khác có li

Được chia thừa kế cho con riêng khi bố mẹ chết không?

Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, việc chia thừa kế theo pháp luật được thực hiện theo hàng thừa kế.

Những người cùng hàng thừa kế sẽ được nhận phần di sản bằng nhau và hàng thừa kế sau chỉ được nhận di sản khi hàng thừa kế liền kề phía trước không còn ai hoặc đều đã từ chối hoặc đều không được quyền hưởng di sản.

Cụ thể: 

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…

Chúng tôi hiểu rằng, người con riêng của ba bạn chính là con đẻ của ông (thời điểm người con riêng được sinh ra có thể trong hoặc ngoài cuộc hôn nhân với mẹ bạn).

Và vì là con đẻ nên họ vẫn được quyền nhận thừa kế từ ba bạn nếu việc chia thừa kế được thực hiện theo pháp luật.

Nói cách khác, khi phân chia di sản thừa kế, bạn cần phải tính cả người con này của ba bạn vào tổng số những người được nhận di sản từ ba mẹ bạn.

Điểm cần lưu ý là:

• Người con riêng của ba bạn chỉ được nhận phần di sản thừa kế của ba bạn trong khối tài sản chung với mẹ bạn;

• Người này phải có giấy tờ chứng minh về quan hệ cha con theo quy định pháp luật;

• Trong trường hợp có phát sinh tranh chấp, thì tài sản thừa kế mà người con riêng được nhận là phần tài sản được thỏa thuận với những đồng thừa kế khác hoặc theo bản án/quyết định của tòa án đã có hiệu lực;

Như vậy, con riêng vẫn có được nhận thừa kế đất của ba bạn để lại theo quy định của pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ nếu thỏa mãn điều kiện luật định như không từ chối nhận di sản, không thuộc trường hợp không được hưởng di sản,...

Để được nhận tài sản thừa kế thì người con riêng phải có giấy tờ chứng minh về quan hệ cha mẹ con, hoặc được xác định có quan hệ cha mẹ con với người để lại di sản bởi tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Thủ tục chia thừa kế cho con riêng

Chia thừa kế khi con chưa đủ tuổi thành niên như thế nào?

Theo quy định của pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ đang có hiệu lực, con chưa thành niên (con chưa đủ 18 tuổi), không phân biệt con đẻ, con nuôi hợp pháp, con riêng trong thời kỳ hôn nhân,.. thì vẫn là con hợp pháp của cha mẹ.

Do vậy, dù chia thừa kế theo pháp luật hay theo di chúc thì con chưa thành niên đương nhiên là người được hưởng di sản thừa kế từ ba mẹ (hưởng theo hàng thừa kế, theo di chúc hoặc là người được hưởng thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc).

Chia thừa kế vẫn được thực hiện chia theo hàng thừa kế, mỗi người trong cùng hàng đều được nhận phần thừa kế như nhau nếu chia thừa kế theo pháp luật.

Hoặc nhận/chia thừa kế theo di chúc, hưởng phần thừa kế của người được nhận di sản không phụ thuộc nội dung di chúc nếu hưởng thừa kế theo di chúc.

Nói cách khác, việc nhận thừa kế của con chưa thành niên (là con đẻ hay con nuôi hợp pháp, con trong thời kỳ hôn nhân hay ngoài thời kỳ hôn nhân, con riêng,... ) được thực hiện tương tự như những người con đã thành niên (đủ 18 tuổi) của cha mẹ.

Tức, thủ tục nhận thừa kế được tiến hành theo các bước là lập văn bản khai nhận di sản thừa kế/thỏa thuận phân chia di sản thừa kế, nộp hồ sơ đề nghị sang tên quyền sử dụng đất/đăng ký biến động đất đai, hoàn thành nghĩa vụ tài chính và nhận kết quả.

Tuy vậy, riêng đối với tài sản thừa kế là đất đai thì có một số điểm khác biệt so với các loại tài sản khác, cụ thể như sau:

Một là, pháp luật đất đai hiện hành không quy định độ tuổi được đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Luật Đất đai 2013 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định độ tuổi đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Điều này là căn cứ, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên thực tế là có địa phương cho phép con chưa thành niên được một mình đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhận thừa kế, có địa phương thì không cho phép.

Đối với các địa phương không cho phép được đứng tên một mình trên giấy chứng nhận (giấy chứng nhận cấp cho cá nhân là người chưa thành niên) thì thường sẽ để cấp sổ chung cho những người đồng thừa kế, hoặc cấp sổ riêng cho người chưa thành niên nhưng có tên của người đại diện theo pháp luật của họ.

Sở dĩ có sự khác biệt trong cách ghi tên của người nhận thừa kế là con chưa thành niên ngoài lý do pháp luật đất đai không có quy định cụ thể thì còn là vì đáp ứng điều kiện giao dịch dân sự cần có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật của người chưa thành niên theo Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015.

Hai là, hồ sơ, giấy tờ, thủ tục thực hiện nhận thừa kế đất của bố mẹ đều phải có chữ ký/xác nhận đồng ý của người đại diện theo pháp luật của người con chưa thành niên

Lý do để thực hiện yêu cầu này xuất phát từ quy định chung của Bộ luật Dân sự 2015, những giao dịch liên quan đến bất động sản của người chưa thành niên phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý và mọi giao dịch liên quan đến tài sản của người chưa thành niên phải được thực hiện vì lợi ích của họ.

Mặc dù đây không phải là  yêu cầu được pháp luật đất đai, pháp luật dân sự, pháp luật về công chứng quy định rõ nhưng thực tế khi thực hiện các thủ tục hành chính, các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền (ví dụ công chứng viên,...) hầu hết sẽ yêu cầu thực hiện.

Cách chia thừa kế cho con riêng

Lưu ý rằng, dù là chia thừa kế theo pháp luật hay theo di chúc thì con chưa thành niên cũng cần phải có giấy tờ, tài liệu chứng minh là con hợp pháp của người để lại di sản (ví dụ giấy khai sinh, quyết định/bản án của tòa án nhân dân về việc xác định cha mẹ con/nhận cha mẹ con,...).

Kết luận: Pháp luật thừa kế đất đai của bố mẹ xác định việc chia thừa kế đất của bố mẹ cho con chưa thành niên vẫn được thực hiện theo trình tự, thủ tục, cách chia như đối với con đã thành niên.

Điểm khác biệt là ở cách ghi tên của người con chưa thành niên trên giấy chứng nhận hoặc phải có xác nhận của người đại diện theo pháp luật của họ ở các giấy tờ, biểu mẫu khi nhận thừa kế, sang tên sổ đỏ cho con chưa thành niên.

Trên đây giải đáp về luật thừa kế đất đai của bố mẹ, nếu còn thắc mắc, bạn đọc vui lòng liên hệ  19006192 để được hỗ trợ, giải đáp sớm nhất.